Dân tộc Do Thái hay còn biết đến với tên gọi là người Hebrew, định cư tại vùng Canaan thuộc Trung cận đông cổ đại hình thành vào khoảng thiên niên kỷ thứ hai trước công nguyên (TCN). Trong suốt chiều dài lịch sử hơn 4000 năm, dân tộc nhỏ bé này đã từng trải qua những cuộc thiên di, nạn diệt chủng khủng khiếp nhất nhưng với đức tin "dân tộc được chọn" cùng trí tuệ và tinh thần đoàn kết, người Do Thái đã tạo dựng thành công một quốc gia - dân tộc độc lập, giàu có và phát triển vượt bậc trong thế giới hiện đại.
Trong suốt chiều dài lịch sử đi tìm con đường định danh dân tộc cho đến quá trình khẳng định vị thế, tầm vóc, người Do Thái luôn đề cao tinh thần thượng tôn tri thức. Kể cả trong những năm tháng lưu lạc, người Do Thái vẫn rất chú trọng đến việc giáo dục thế hệ tương lai, xây dựng hệ giá trị Do Thái nhằm tạo nên nguồn sức mạnh dồi dào về vật chất lẫn tri thức.
Với dân tộc Do Thái, trí tuệ và tri thức chính là đích đến của mỗi người, không phân biệt độ tuổi, giới tính, ai cũng có quyền đọc sách để đạt được tri thức. Người Do Thái coi sách chính là "kho vàng" khơi dậy sức sáng tạo cùng khả năng tư duy của con người, để rồi từ đó hình thành nên "trí tuệ" – thứ được coi còn quý hơn cả tri thức. Trong mỗi ngôi nhà của người Do Thái thường có truyền thống đặt tủ sách ở đầu giường nhằm bày tỏ thái độ tôn kính với sách và cũng để đọc sách thường xuyên hơn.
Cuốn sách quan trọng hàng đầu đối với người Do Thái và là cuốn sách phải học thuộc lòng, viết thạo từ năm lên 6 tuổi chính là Kinh Torah. Cuốn Kinh có lịch sử hàng nghìn năm này chính là kho tàng lưu giữ ngôn ngữ dân tộc, lịch sử và đức tin dân tộc của người Do Thái. Do vậy, người Do Thái đặc biệt dành nhiều thời gian cho việc tự nghiên cứu cuốn kinh Torah bằng cách đọc đi đọc lại nhiều lần rồi đặt ra câu hỏi, nhận xét về những gì ghi trong đó. Điều này không chỉ giúp người Do Thái am hiểu về lịch sử dân tộc, duy trì bản sắc, tiếng nói mà còn giúp họ nâng cao trình độ giáo dục, hình thành năng lực tự học và tư duy phản biện.
Nhờ việc đào tạo và dạy dỗ cho trẻ thông qua những lời cầu nguyện và cách thực hiện nghi thức theo Kinh thánh mà từ hàng ngàn năm Trước Công Nguyên, trẻ em Do Thái hầu hết đều biết đọc, biết viết, cho đến khi lưu lạc ở châu Âu, tỷ lệ biết đọc, biết viết của họ thậm chí còn cao hơn người bản địa.
Bước sang thời kỳ xây dựng quốc gia độc lập, ngành giáo dục lại càng được nhà nước Israel hiện đại chú trọng và phát triển một cách có hệ thống. Họ xây dựng một nền giáo dục dân chủ nhằm phát huy tối đa khả năng tư duy, sáng tạo của người học.
Ngay từ nhỏ, trẻ em đã được thường xuyên khuyến khích đưa ra ý tưởng riêng, khác biệt thậm chí vượt ra ngoài những khuôn mẫu thông thường, hay tranh luận với người lớn. Tại các trường phổ thông ở Israel, họ không sử dụng hệ thống sách giáo khoa, mà thay vào đó, họ áp dụng phương pháp học tập đại học, đề cao tinh thần dân chủ phản biện. Chính phương pháp giáo dục dân chủ này đã giúp định hình phẩm tính quý báu của người Do Thái chính là sự hiếu học, ham hiểu biết và không ngừng sáng tạo. Nhờ vậy, người Do Thái đã đạt được những thành tựu vượt trội trong nhiều lĩnh vực, tạo sức mạnh lõi của dân tộc để đoàn kết vươn lên mọi nghịch cảnh.
Việc chú trọng bồi dưỡng tri thức song song với phương pháp giáo dục dân chủ đã giúp định hình phẩm tính quý báu của người Do Thái – tinh thần chutzpah: sự hiếu học, ham hiểu biết và sáng tạo không ngừng. Sự không thỏa mãn, luôn nghi ngờ vào lý thuyết thông thường đã khiến họ không ngại đi ngược chiều, liều lĩnh, sáng tạo để tìm ra cách làm mới, hiệu quả và thú vị hơn.
Nhờ tinh thần Chutzpah, người Do Thái đã đạt được những thành tựu vượt trội trong nhiều lĩnh vực. Với dân số khiêm tốn chỉ chiếm khoảng 0,2% tổng dân số thế giới, thế nhưng, có đến 22% trong tổng số giải Nobel – giải thưởng danh giá quốc tế dành cho những cá nhân và tổ chức có thành tựu vượt bậc trong lĩnh vực vật lý, hóa học, y học, văn học, kinh tế và hòa bình hiện nay thuộc về người có gốc Do Thái. Họ là chủ nhân của 41% các giải thưởng Nobel kinh tế, 28% các giải thưởng Nobel Y học, 26% các giải thưởng Nobel Vật lý, 19% các giải thưởng Nobel hóa học, 13% các giải thưởng Nobel Văn học và 9% các giải thưởng Hòa bình. Trong đó, một số vĩ nhân nổi tiếng xuất thân từ dân tộc Do Thái có thể kể đến như nhà văn, nhà thơ Paul Heyse, nhà hóa học Adolf von Baeyer, nhà sinh vật học Élie Metchnikoff, nhà hóa sinh học Hans Adolf Krebs, nhà vật lý học Albert Einstein,...
Bất chấp việc người Do Thái từng bị xua đuổi ở châu Âu trong gần hai nghìn năm, họ không chỉ duy trì và phát triển bản sắc dân tộc mà trí tuệ của người Do Thái còn góp phần tạo nên nền tảng đạo đức xã hội phương Tây, định hình tư tưởng triết học và thế giới quan trong xã hội này, và là nguồn tư tưởng sáng tạo nên những tác phẩm âm nhạc nghệ thuật bất hủ.
Dù là trong quá trình xây dựng đất nước trên mảnh đất nghèo nàn tài nguyên hay hành trình định danh dân tộc sau những biến cố lớn của lịch sử, dân tộc Do Thái đều đạt được những thành tựu khiến cả thế giới ngưỡng mộ. Sự vươn lên mạnh mẽ của dân tộc Do Thái trong mọi nghịch cảnh đã đặt ra câu hỏi lớn về dân tộc trí tuệ, đoàn kết và sáng tạo.
Câu chuyện của dân tộc Do Thái từ lịch sử hình thành, quá trình duy trì bản sắc dân tộc và phát triển quốc gia hình mẫu Israel với nền kinh tế phát triển vượt bậc đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều dân tộc khác trên thế giới. Nhà sáng lập - Chủ tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ tâm huyết, cẩn trọng tuyển chọn những cuốn sách quý: "Mật mã Do Thái", "Trí tuệ Do Thái", "Do Thái trí tuệ toàn thư" và "Phương pháp giáo dục con của người Do Thái", "Lịch sử Thượng Đế - Cuộc chinh phạt 4000 năm của Do Thái giáo, Cơ Đốc giáo và Hồi giáo"… cùng với bộ phim "Vua Solomon" thuộc Tủ phim Nền tảng Đổi Đời - Đặc biệt là cuốn sách "Quốc gia khởi nghiệp" kể về đất nước Israel – 1 trong 5 đầu sách quý được Hành Trình Từ Trái Tim trao tặng trong nhiều năm qua để gửi gắm khát vọng kiến quốc khởi nghiệp cho thế hệ thanh niên Việt Nam. Đây là những tác phẩm thuộc Tủ sách Nền tảng Đổi Đời - tủ sách gồm hơn 100 đầu sách quý thuộc 12 lĩnh vực căn cốt nhất của nhân loại nhằm xây dựng trí huệ và minh triết toàn diện, góp phần kiến tạo nên một dân tộc hình mẫu, dẫn dắt tinh thần toàn diện cho quốc gia và đi tới sự giàu có toàn diện về thể chất, vật chất, tinh thần.
(Đón đọc nội dung tiếp theo: Dân tộc Do Thái – Đức tin dân tộc được chọn – Kỳ II.)