“Văn hóa Óc Eo-Những phát hiện mới khảo cổ học tại di tích Óc Eo-Ba Thê và Nền Chùa 2017-2020” do PGS.TS Bùi Minh Trí, TS Nguyễn Gia Đối, TS.Nguyễn Khánh Trung Kiên đồng chủ biên. Năm 2015, Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ cho Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức thực hiện Đề án “Nghiên cứu khu di tích khảo cổ học Óc Eo - Ba Thê, Nền Chùa (Văn hóa Óc Eo Nam Bộ).
PGS.TS. Bùi Nhật Quang nói, đây là đề án khoa học có quy mô lớn, được Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức thực hiện từ năm 2017-2021 nhằm khai quật, nghiên cứu khảo cổ học văn hóa Óc Eo tại các di tích ở Óc Eo - Ba Thê (huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang) và di tích Nền Chùa (huyện Hòn Đất, tỉnh Kiên Giang) nhằm thu thập tư liệu và làm rõ lịch sử hình thành và phát triển của văn hóa Óc Eo và vương quốc Phù Nam, đồng thời nghiên cứu sâu hơn về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của đô thị cổ Óc Eo trong lịch sử Việt Nam, khu vực Đông Nam Á và châu Á; cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quy hoạch, bảo tồn và phát huy giá trị, đặc biệt là cho công tác xây dựng hồ sơ đề cử UNESCO xem xét công nhận khu di tích Óc Eo - Ba Thê và Nền Chùa là di sản văn hóa thế giới.
 |
Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam công bố nhiều phát hiện khảo cổ mới của Óc Eo-Ba Thê. |
Cuốn sách Văn hóa Óc Eo – Những phát hiện mới khảo cổ học tại di tích Óc Eo – Ba Thê và Nền Chùa 2017-2020 là công trình công bố bước đầu về những kết quả thực hiện của Đề án nghiên cứu văn hóa Óc Eo năm 2017 - 2020, trong đó tập trung giới thiệu những kết quả khai quật, nghiên cứu mới nhất của khảo cổ học tại di tích Óc Eo - Ba Thê (An Giang) và Nền Chùa (Kiên Giang). Nội dung cuốn sách do các chuyên gia khảo cổ học uy tín của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam như PGS.TS Bùi Chí Hoàng (Nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ), PGS.TS Bùi Minh Trí (Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành), TS.Nguyễn Khánh Trung Kiên (Phó Viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ), TS.Nguyễn Gia Đối (Quyền Viện trưởng Viện Khảo cổ học), TS.Lê Đình Phụng (Viện Khảo cổ học) biên soạn và đông đảo đội ngũ chuyên gia của Viện Hàn lâm KHXHVN.
Chính phủ đã giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với Ủy ban Quốc gia UNESCO gửi báo cáo tóm tắt Hồ sơ Khu Di tích khảo cổ Óc Eo-ba Thê tỉnh An Giang tới Trung tâm Di sản thế giới UNESCO để đề nghị đưa vào Danh sách dự kiến lập hồ sơ di sản thế giới.
Cuốn sách Văn hóa Óc Eo – Những phát hiện mới khảo cổ học tại di tích Óc Eo-Ba Thê và Nền Chùa 2017-2020 dày 360 trang. Ngoài các bản vẽ, bản ảnh di tích và hiện vật khảo cổ học tại khu di tích khảo cổ học Óc Eo-Ba Thê và Nền Chùa, cuốn sách còn cung cấp rất nhiều bức ảnh vệ tinh và flycam chất lượng cao về các địa điểm khảo cổ học thuộc Đề án Óc Eo, cũng như các mô hình 3D di tích được phục dựng từ kết quả nghiên cứu so sánh. Chính vì vậy, nhiều chuyên gia đã đánh giá đây là cuốn sách được biên soạn rất công phu, trình bày đẹp và rất có giá trị trong nghiên cứu văn hóa Óc Eo.
 |
Tìm thấy hơn 2,7 triệu di vật ở Óc Eo-Ba Thê. |
PGS.TS. Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam đánh giá, cuốn sách này là “công trình mới tinh về văn hoá Óc Eo, hình thức đẹp, minh hoạ rõ, lời viết ngắn gọn đạt chuẩn của một loại sách công bố Khảo cổ học hiện đại giúp cho người đọc nhanh chóng nắm bắt được các thành tựu mà các nhà nghiên cứu Khảo cổ học đã đạt được trong ba năm 2017-2020 thực hiện đề án nghiên cứu Khảo cổ học Óc Eo. Đọc sách Văn hoá Óc Eo - Ba Thê và Nền Chùa năm 2017-2020, ta sẽ hiểu trong ba năm này, Khảo cổ học Việt Nam đã có nhiều phát hiện mới về văn hoá Óc Eo”.
 |
Công trình công phu về |
PGS.TS. Bùi Văn Liêm, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia ấn tượng với công trình trên bởi, những điểm nghiên cứu sâu hơn, rộng hơn, những quan điểm khoa học mới mà ấn phẩm đã nhấn mạnh: khẳng định Óc Eo-Ba Thê là trung tâm dân cư, trung tâm đô thị, trung tâm kinh tế, trung tâm tôn giáo quan trọng của văn hóa Óc Eo- Vương quốc Phù Nam; nhận thức sâu rộng hơn về tính chất, chức năng của hai phân khu: Trung tâm tôn giáo nơi sườn núi Ba Thê và Khu vực đô thị cổ trên cánh đồng Óc Eo; làm rõ chức năng của không gian đô thị Óc Eo, làm rõ khái niệm “đô thị” và “cảng thị”.
Những phát hiện này khẳng định rằng, Óc Eo có vai trò là một “đô thị”…; làm rõ vai trò đô thị Óc Eo trong hệ thống thương mại quốc tế; nhận thức mới về Nền Chùa là trung tâm dân cư và tôn giáo lớn rất hưng thịnh trong giai đoạn thế kỷ 4 - 6, nơi đây còn là nơi diễn ra nhiều hoạt động sinh hoạt văn hóa tôn giáo của cộng đồng. Nền Chùa có mối quan hệ chặt chẽ với đô thị cổ Óc Eo, trung tâm tôn giáo Ba Thê và các vùng phụ cận.
 |
Chiếc nhẫn vàng-một trong hai bảo vật quốc gia của di tích Óc Eo mới được công nhận cuối năm 2021. |
“Cuốn sách là công trình nghiên cứu công phu, nghiêm túc và khoa học ghi nhận những thành quả nghiên cứu chung của Đề án, thể hiện rõ những đóng góp quan trọng, thiết thực và rất hiệu quả của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam. Cuốn sách là cẩm nang chính yếu trong nghiên cứu, bảo tồn và quảng bá góp phần thiết thực trong xây dựng Hồ sơ khoa học đề cử UNESCO xem xét vinh danh Khu di tích khảo cổ học Óc Eo - Ba Thê là di sản văn hóa đại diện của nhân loại”, PGS.TS. Bùi Văn Liêm nhận xét.
