Khổ như làm dâu trăm họ
Đó là một trong số những thái độ không hay của một bộ phận khán giả khi ứng xử với văn nghệ sĩ trong mùa bão lũ. Mới đây, đạo diễn Trấn Thành kêu gọi “mỗi người giúp một tay”, bởi “người dân miền Trung rất cần chúng ta ngay lúc này”, anh viết trên trang cá nhân. Trấn Thành cầu mong thiên tai mau qua, người dân được bình an. Sau đó, anh xin xung phong, ủng hộ ngay 500 triệu đồng.
Lập tức dưới bình luận đã có tài khoản đòi xem hình ảnh chụp “chuyển khoản thành công”. Đó là lý do Trấn Thành gửi hình ảnh chụp chi tiết giao dịch thành công 500 triệu đồng. Vẫn chưa hết những lời cay nghiệt dành cho anh, có người vào bình luận chê Trấn Thành ủng hộ ít, vì phim doanh thu phim của anh siêu cao. Có tài khoản lại bảo làm màu, giả tạo… Một người hâm mộ của Trấn Thành tổng kết trong mùa bão lũ: Trấn Thành đã chi hơn 1 tỷ đồng, gửi yêu thương đến nhiều vùng miền trong cả nước từ Hà Giang (cũ), Cao Bằng, Thái Nguyên, đến miền Trung. Một khán giả đọc bình luận quanh hoạt động thiện nguyện của Trấn Thành đã cảm thán: “Cứ nghĩ có tiền giúp đỡ người nghèo gặp cảnh lũ lụt là niềm vui và hạnh phúc nhưng nhìn lại chẳng đơn giản chút nào, không biết lời nào để diễn tả nữa, đúng là miệng người đời đáng sợ”.
Ths.LS Nguyễn Thị Bích Hạnh (Văn phòng luật sư Hạnh Nguyễn- Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng: “Việc làm thiện nguyện là nhân đạo, ai cũng có thể huy động. Nhưng cần mở một tài khoản riêng theo từng cuộc vận động”. Theo bà, không nên gay gắt với trường hợp của ca sĩ Đan Trường, nếu anh có thể giải trình minh bạch hoạt động của mình. Một khán giả lên tiếng: “Những người đồng hành với anh Bo (biệt danh của ca sĩ Đan Trường) sẽ hiểu được cách anh làm thiện nguyện như thế nào, minh bạch ra sao. Chúng tôi đủ thông minh để lựa chọn một nơi an toàn và chính thống để giúp trao đi yêu thương. Đừng xúc phạm nhân cách và đánh giá sai về hành trình cho đi yêu thương của người khác.
Từ thiện là việc làm xuất phát từ cái tâm, nhưng nghệ sĩ làm từ thiện có nguy cơ trở thành nạn nhân. Họ bị soi mói, bị phán xét đủ điều. Giữa lúc này, có người lại hỏi: Sao chỉ thấy nghệ sĩ miền Nam rào rào làm từ thiện, nghệ sĩ miền Bắc ở đâu? Nghệ sĩ ở miền nào cũng đều là công dân Việt Nam. Tục ngữ có câu: “Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ”. Miền Trung - Tây Nguyên đang oằn mình chống chọi với cơn thịnh nộ từ mẹ thiên nhiên, chung tay hỗ trợ đồng bào vùng thiên tai là việc cả nước đang làm. Nhưng từ thiện có nhiều cách và nhiều lựa chọn.
Những ngôi sao như Hà Anh Tuấn, Trấn Thành, Mỹ Tâm, Hồ Ngọc Hà, Hòa Minzy… chọn cách công khai tiền từ thiện, không có gì sai, khi dư luận luôn đòi tận mắt thấy “sao kê” mới đặt niềm tin. Nhưng có những nghệ sĩ lại chọn cách âm thầm. Không phải nghệ sĩ nào cũng có cát-xê cao, đời sống vật chất dư dả, họ chỉ có thể ủng hộ một khoản tiền nhỏ, như những người bình thường.
Khi bão lũ quét qua một số tỉnh, thành phía Bắc, có một nhóm nghệ sĩ hải ngoại quyên góp tiền ủng hộ bà con miền núi phía Bắc. Số tiền ủng hộ của họ không lớn, lập tức nhận được một số bình luận “ghẻ”: Tại sao ủng hộ ít thế? Từ lúc nào tiền bạc biến thành thước đo của trái tim, của tấm lòng? Câu nói quen thuộc của người Việt “Của ít lòng nhiều” đang bị lỗi thời?
“Sao kê” tới 10.000 đồng vẫn gây tranh luận
Giữa không khí khẩn trương giúp bà con miền Trung khắc hậu phục quả bão lũ, ca sĩ Đan Trường đang gây chú ý. Giọng ca Kiếp ve sầu kêu gọi ủng hộ đồng bào vùng lũ vào số tài khoản cá nhân. Nhiều khán giả chỉ ra, việc kêu gọi từ thiện của Đan Trường đang vi phạm Nghị định số 93/2021/NĐ-CP của Chính phủ: Về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
Ở mục 2 (Quy định cá nhân tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố trong nước), điều 17 (Vận động, tiếp nhận nguồn đóng góp tự nguyện) hướng dẫn: “Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện…”.
Trên trang cá nhân, Đan Trường viết: “Sau 2 ngày vận động, hôm nay Đan Trường đã khóa tài khoản và chuyển tiền đến Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Khánh Hòa và tỉnh Đắk Lắk”. Đan Trường và những người hâm mộ anh ủng hộ nhân dân tỉnh Đắk Lắk số tiền 170.676.000 đồng, chuyển đến tỉnh Khánh Hòa 100.000.000 đồng (kèm theo ảnh chụp chứng từ giao dịch).
Trong một bài viết trước đó, Đan Trường khẳng định, anh đã làm từ thiện rất nhiều lần và chỉ sau 2-10 ngày, đều công khai danh sách đóng góp trên Facebook rất rõ ràng, dù chỉ 10.000 đồng. Giọng ca Kiếp ve sầu nói thêm, những người chung tay với Đan Trường đều là những người hâm mộ lâu năm, những bạn thường xuyên đi xem hát và gặp mặt ăn uống. Anh cũng giải thích lý do không mở tài khoản từ thiện riêng: “Đan Trường đang ở Mỹ nên phải nhanh chóng kêu gọi fan ruột của mình đóng góp nên không có tài khoản từ thiện riêng”.
Anh hứa tiếp thu ý kiến khán giả, khi về Việt Nam sẽ mở riêng một tài khoản dành cho hoạt động từ thiện. Nam ca sĩ đề nghị khán giả kiểm tra nếu có sót tên ai trong danh sách ủng hộ đã được Đan Trường đăng trên Facebook thì nhắn tin cho anh để bổ sung. Nhiều bình luận khen Đan Trường “sao kê” khẩn trương, minh bạch.
Một số hội, nhóm của các ngôi sao cũng dùng hình thức như Đan Trường để kêu gọi, quyên góp từ thiện vì họ cho rằng, hội, nhóm cũng như một mái nhà, giữa những người thân với nhau không cần thiết phải mở tài khoản riêng cho từng cuộc vận động, chỉ cần “sao kê” rõ ràng.
Sở dĩ, làm thiện nguyện theo cách của Đan Trường dễ gây tranh cãi, vì họ vẫn còn ám ảnh với ồn ào kêu gọi từ thiện của một số “ngôi sao” trong mùa mưa lũ 2020. Thời điểm ấy có “ngôi sao” kêu gọi ủng hộ đồng bào chịu ảnh hưởng bởi bão lũ tại các tỉnh miền Trung với số tiền lên đến gần 180 tỷ đồng. Qua xác minh của cơ quan chức năng, các nghệ sĩ nổi tiếng kêu gọi ủng hộ không có hành vi gian dối, không chiếm đoạt tiền từ thiện do người dân đóng góp. Dù vậy, một bộ phận khán giả vẫn không ngừng soi xét và hồ nghi.
Có những nghệ sĩ sau ồn ào từ thiện mùa lũ 2020 gần như “đóng băng” trong hoạt động nghệ thuật, giải trí. Đó là sự trả giá đắt cho hoạt động thiện nguyện bộc phát, thiếu kiến thức. Hiện nay, nhiều nghệ sĩ lựa chọn tự “rút ví” làm từ thiện thay vì kêu gọi khán giả đóng góp thông qua tài khoản riêng, để tránh điều tiếng.
Quanh hoạt động thiện nguyện của nghệ sĩ, nhà thơ Hồng Thanh Quang nhìn nhận: “Ai cũng có quyền tham gia các hoạt động thiện nguyện. Các nghệ sĩ cũng thế. Nhưng nếu không minh bạch, các hoạt động thiện nguyện rất dễ nảy sinh những chuyện không hay, rất dễ tình ngay, lí gian”. Theo ông, nghệ sĩ đứng lên kêu gọi từ thiện là cách làm cần được ủng hộ nhưng đừng tự làm theo cách của mình. “Nên nắm chắc các quy định của pháp luật, đừng tự tung tự tác dễ rơi vào tình trạng tự bôi mỡ cho kiến đốt”, ông nói.