Ngày 15/7, Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ giải mật 28 trang tài liệu nằm trong báo cáo điều tra năm 2002 về vụ 19 tên không tặc cướp 4 máy bay chở khách hiệu Boeing và tấn công vào các địa điểm quan trọng của Mỹ, khiến khoảng 3.000 người tới từ hơn 90 quốc gia khác nhau thiệt mạng.
Những trang tài liệu được công bố trên trang web chính thức của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, là kết quả quá trình đấu tranh của các nhà lập pháp và gia đình nạn nhân đòi chính quyền Mỹ giải đáp rõ mối liên hệ giữa Ả Rập Saudi và những kẻ khủng bố.
Nội dung bên trong tài liệu đã được giấu kín hơn một thập kỷ, gây nhiều tranh cãi giữa người nhà nạn nhân và nhà cầm quyền. Trong khi, người dân cáo buộc chính phủ che đậy sự thật về mối liên hệ giữa Ả Rập Saudi và những kẻ khủng bố; nhiều quan chức lại phản đối công bố tài liệu vì lo lắng ảnh hưởng quan hệ ngoại giao. Được biết, 15/19 không tặc là công dân Ả Rập.
Điểm đáng chú ý nhất trong 28 trang tài liệu là những thông tin chưa từng công bố về các động thái của một nhân vật quyền lực trong gia đình Hoàng gia Saudi, Hoàng tử Bandar bin Sultan-người giữ chức đại sứ Ả Rập Saudi tại Washington trong giai đoạn xảy ra sự kiện 11/9.
Theo đó, ít nhất 15.000 USD đã được chuyển từ tài khoản ngân hàng của Hoàng tử Bandar tại Washington cho gia đình Osama Basnan, người Ả Rập ở California. Người này bị tình nghi là gián điệp của chính phủ Ả Rập, có hỗ trợ cho hai trong nhóm không tặc 11/9 khi những tên này sống ở San Diego, California vào thời điểm một năm trước vụ khủng bố.
Báo cáo cũng tiết lộ nhật ký điện thoại của Abu Zubaydah, nhân vật cao cấp của al-Qaeda bị bắt năm 2002 tại Pakistan, trong đó có số điện thoại của một công ty ở Aspen, Colorado (Mỹ)-đơn vị quản lý công việc của gia đình Hoàng tử Bandar tại Colorado, và số điện thoại một vệ sĩ của Bandar tại Đại sứ quán Saudi ở Washington.
Không chỉ vậy, hồ sơ còn xác định Công chúa Haifa bin Sultan, vợ Bandar, đã chuyển séc bảo chi tổng cộng 74.000 USD từ tháng 2/1999 – 5/2002 cho vợ Osama Basnan.
Các nhà điều tra nghi ngờ rất nhiều tiền được chuyển cho hai tên không tặc ở San Diego: Khalid al-Mihdhar và Nawaf al-Hazmi, nhưng chưa tìm thấy bằng chứng xác thực.
Chính phủ Ả Rập Saudi đã nhiều lần phủ nhận vợ chồng Hoàng tử Bandar sử dụng tiền trong tài khoản gia đình để hỗ trợ cho những tên không tặc trong vụ 11/9.
Công chúa Haifa cũng nhiều lần cho biết thông qua phát ngôn viên, số tiền chuyển cho vợ Basnan là để trả cho các dịch vụ chăm sóc y tế trong thời gian cô này bị bệnh.
Ngoài ra, tài liệu đưa ra cái tên khác là Fahad al-Thumairy, một quan chức lãnh sự Ả Rập có trụ sở ở Los Angeles vào thời điểm xảy ra vụ tấn công. Các nhà điều tra nghi ngờ Thumairy hỗ trợ cho Khalid al-Mihdhar và Nawaf al-Hazmi trong thời gian hai không tặc này đến Los Angeles vào đầu năm 2000.
Tuy nhiên, cũng như với Hoàng tử Bandar, các nhà điều tra không thể tìm ra bằng chứng trực tiếp cho những nghi ngờ.
Abdullah al-Saud, Đại sứ đương nhiệm của Ả Rập Saudi tại Mỹ, tuyên bố, hoan nghênh việc công bố 28 trang tài liệu vụ 11/9. “Chúng tôi hy vọng việc giải mật các trang tài liệu sẽ giải đáp một lần và mãi mãi bất kỳ câu hỏi dai dẳng hoặc mối nghi nào về hành động của Ả Rập Saudi hay tình hữu nghị giữa hai nước”, ông nói.
Hầu hết quan chức Mỹ đều đồng ý, sau vụ khủng bố 11/9, Ả Rập Saudi tích cực trong việc cố gắng dập tắt mạng lưới khủng bố bên trong quốc gia và kiểm soát chặt chẽ các cá nhân từng có hành vi tài trợ cho các nhóm chiến binh.
Tuy nhiên, những trang tài liệu vừa công bố cáo buộc Saudi có những hành vi ngăn cản nỗ lực tiêu diệt al-Qaeda của Mỹ giai đoạn trước sự kiện 11/9.
Cựu Thượng nghị sĩ Bob Graham, người đứng đầu Ủy ban Tình báo Thượng viện Mỹ vào thời điểm tiến hành điều tra vụ tấn công, bày tỏ sự đồng tình việc giải mật 28 trang tài liệu.
“Tôi cho rằng 28 trang tài liệu này chỉ là phần nổi. Và hy vọng khi mọi thứ được công bố, tình hình sẽ dần dần sáng tỏ…”, ông Graham nhận định.
