Anh Chí, tất nhiên không biết hát. Cụ thân sinh Nam Cao chẳng đã viết rành rành đấy thôi: “Khổ cho hắn và khổ cho người hắn lại không biết hát. Thì hắn chửi…”.
Nhưng có anh nghiên cứu sinh tiến sĩ Tây học có vẻ lại cứ muốn Chí Phèo phải… hát! Cụ thể, ý văn học của anh vừa đề xuất trên báo, là nên bỏ truyện Chí Phèo ra khỏi chương trình giảng văn phổ thông. Vì “có thể có những tác động xấu về mặt nhận thức của học sinh”! Và vì những hành động của Chí Phèo là “đáng lên án, và phải cách ly ra khỏi đời sống xã hội…”!
Chí Phèo chuyển biến thành “con người mới” mặc áo trấn thủ, chị Dậu cầm cờ đỏ đi theo đoàn người trên bờ đê phá kho thóc Nhật,… bọn học trò chúng tôi từ hơn 30 năm trước cũng từng được ra những cái đề văn “nâng cao” như vậy. Cười không ngậm được miệng.
Nếu đem vo viên lại, đòi hỏi sự long lanh chứa chan “tính giáo dục” như anh trẻ Tây học nọ, thì hầu hết những tác phẩm kinh điển của nhân loại ngàn năm qua, ở mọi loại hình, đều nên xếp xó.
Những Đốt, những Balzac, Kafka, lui về trước nữa cả những Shakespeare, rồi biết bao tác phẩm hội họa Phục Hưng, toàn những giết cướp, tự tử vì tình, khỏa thân… Đến Truyện Kiều chắc cũng không nên học, bởi gái lầu xanh, lưu manh, đầu trâu mặt ngựa, trác táng lừa tình...
Truyện anh Chí, nếu chỉ soi vào chuyện anh vác dao xử lão Bá Kiến, hay vần vò Thị Nở ngoài bụi chuối đêm trăng, thì nhạt lắm. Anh ấy chẳng “sống” được đến ngày nay.
Nhân anh Chí, lại liên tưởng đến thân phận cây hoa sữa ở Hà Nội. Người ta hết đổ cho mùi “thối” nồng nặc của nó, lại trút tội vạ lên đầu mấy ông nhạc sĩ, thi sĩ. Rồi nhăm nhăm cầm dao cầm cưa “loại nó ra khỏi đời sống xã hội”.
Cây thì có tội tình gì. Sao không hỏi tội mấy ông trồng cây, quản cây cùng vô khối ông bà quản lý ấy? Giờ không lẽ ngăn đừng cho internet vào nữa, để trẻ con người lớn khỏi học đòi bạo lực, sếch siếc?!
Tưởng tượng Chí Phèo mà hiền lành hát trống quân nhỉ! Như cái anh đầy tớ trong vở chèo “Quan Âm Thị Kính”, tối tối nằm vỗ bụng hát trống quân bên đống rơm. (Hiền, mà cũng biết cách để nàng Thị Mầu dính bầu, hihi!).