Chấm dứt kiểm tra chồng chéo

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng đề nghị đẩy mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp. Ảnh: Như Ý.

 Kiểm tra Iphone 8 có phù hợp không (?)

Ngày 20/10, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng dẫn đầu Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao và công tác kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu tại Bộ KH&CN. Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết thông qua Tổ công tác, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chuyển lời đánh giá Bộ KH&CN đã có nhiều nỗ lực, cố gắng thực hiện nhiệm vụ được giao. Bộ cũng tích cực đẩy mạnh cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành.

“Vừa qua Bộ KH&CN đã chủ trì cùng 12 bộ tổ chức hội thảo 3 ngày tại Vĩnh Phúc, qua đó cam kết giảm 50% số mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa nhóm 2, đồng thời cam kết chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tăng cường công nhận lẫn nhau, áp dụng quản lý rủi ro”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nói.

Cũng theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, cải cách kiểm tra chuyên ngành là một trọng tâm trong chỉ đạo điều hành của Chính phủ, bởi hiện nay hoạt động này đang gây rất nhiều khó khăn cho doanh nghiệp. Tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng, Chính phủ là giảm tối đa tình trạng chồng chéo trong kiểm tra, một mặt hàng chỉ giao 1 đầu mối quản lý. “Ví dụ một dây chuyền sản xuất ô tô, đã kiểm tra khi nhập khẩu rồi nhưng khi lắp ráp xong ở nhà máy thì bộ khác lại đến kiểm tra lần nữa. Rồi với cần cẩu thì phần dưới thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT, phần trên của Bộ LĐ,TB&XH, như vậy không ổn. Chính phủ, các bộ đã thống nhất chỉ giao một đầu mối kiểm tra”, ông Dũng nêu rõ.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cũng đặt vấn đề, Bộ KH&CN cần tiếp tục rà soát, sớm công bố các quy chuẩn quốc gia với hàng hóa để việc kiểm tra hàng hóa có căn cứ. “Như động cơ ô tô của các nước G7, hay điện thoại Iphone 8 thì phải xem xét có cần kiểm tra nữa không? Có công nhận kết quả đánh giá của nước ngoài được không? Rồi các sản phẩm chạy thử, hàng triển lãm, hàng mẫu… thì phải xem xét để thông quan rất nhanh. Nếu không ảnh hưởng gì đến con người, môi trường, an ninh quốc phòng… thì xem xét cắt bỏ thủ tục”, ông Mai Tiến Dũng đề xuất.

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, việc có những hãng cung cấp sản phẩm đạt tiêu chuẩn châu Âu, hàng sản xuất từ những nước G7 mà đưa sang Việt Nam kiểm tra lại không đạt tiêu chuẩn gây ra nhiều băn khoăn. “Chuyện này được nêu ra làm nhiều người phì cười vì không thể tin là Việt Nam lại có tiêu chuẩn hàng hóa cao hơn cả châu Âu. Để giải quyết nghịch lý kiểm tra hình thức, kiểu “học sinh lớp 4 đi kiểm tra, đánh giá trình độ học sinh lớp 10 như này”, ông Tuấn đề nghị áp dụng cách thức tương tự Đài Loan, quy định hàng hóa đến từ những nước có trình độ phát triển cao như vậy, có chứng nhận tiêu chuẩn ở đó thì đưa vào Việt nam không cần kiểm tra.

 Độc quyền tạo ra nhũng nhiễu, tiêu cực

TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng xác nhận, chuyển cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm có ý nghĩa lớn với việc giảm chi phí xã hội, để doanh nghiệp phải tự chịu trách nhiệm đến cùng với sản phẩm của mình trên cơ sở xã hội kiểm soát. Cơ chế quy trách nhiệm như vậy hiệu quả hơn việc nhà nước “mang tiếng” kiểm tra hình thức mà người dân vẫn chịu khổ vì hàng hóa kém chất lượng. Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm xây dựng bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn đo lường chất lượng làm căn cứ đánh giá, so sánh. “Đó là căn cứ minh bạch giúp cho những doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng mới có thể sống được, kết thúc “thời đại” hàng Trung Quốc giá rẻ, giả, nhái”, ông Thiên nhấn mạnh.

Cũng ủng hộ chủ trương đẩy mạnh xã hội hóa việc xác định tiêu chuẩn hàng hóa, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, việc giữ độc quyền nhà nước với hoạt động kiểm tra, kiểm định, xác nhận chất lượng hàng hóa đang tạo nên chi phí lớn, tạo ra nhũng nhiễu, tiêu cực. Vậy nên mới có tình trạng doanh nghiệp nhập hàng ở phía Nam phải cầm sản phẩm ra Bắc để làm thủ tục kiểm tra, xác nhận, tốn kém và hình thức.

Ông Đậu Anh Tuấn đề xuất cơ chế tạo động lực cho những doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng, nghiêm túc bằng cách tổ chức kiểm tra 3 lô hàng liên tiếp, nếu đều đạt, doanh nghiệp được xác định có lịch sử tuân thủ tốt và được miễn kiểm tra một năm tiếp theo. Tuy nhiên, nếu có bằng chứng cho thấy trong giai đoạn được “thả lỏng” doanh nghiệp có vi phạm thì sẽ lập tức bị đưa trở lại quy trình kiểm tra nghiêm ngặt chứ không phải “xin gia hạn chứng nhận lịch sử tốt” là được.

Đồng ý với những hướng phân tích này, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho hay, đi kiểm tra thử một buổi mới thấy kiểm tra chuyên ngành cực kỳ khó. “Bước vào lãnh địa đó như vào rừng rậm không lối ra, chúng ta còn khó mò chứ đừng nói tới doanh nghiệp”, ông Mai Tiến Dũng nói.

Tiếp thu những ý kiến của Tổ công tác, Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh khẳng định, với vai trò là cơ quan chủ trì và “nhạc trưởng” của 3 luật liên quan thuộc lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng, đã thể hiện nỗ lực và trách nhiệm của Bộ KH&CN. Đặc biệt, đối với một số mặt hàng đã chuyển 91% từ tiền kiểm sang hậu kiểm (đối với các lô hàng là 96%), điều này vượt xa yêu cầu chung của Chính phủ. Bộ trưởng Chu Ngọc Anh chia sẻ mong muốn, sau buổi làm việc, Tổ công tác sẽ tham mưu với Thủ tướng Chính phủ đôn đốc các bộ, ngành để thực hiện sự công nhận và thừa nhận lẫn nhau.