Cây tỏa dương là loại cây mọc ký sinh trên rễ của cây gỗ lớn trong rừng sâu ẩm thấp. Đông y dùng tỏa dương để bổ thận tráng dương, ích tinh huyết, mạnh tình dục, bổ tỳ vị, nhuận tràng, thông tiểu. Chủ trị yếu sinh lý, liệt dương, lãnh cảm, đau lưng, mỏi gối, biếng ăn. Sau đây là những cách dùng tỏa dương.
Cháo tráng dương: tỏa dương nấu với chim sẻ, chim cút, gà, thịt chó, thịt dê, thịt bò, trai, sò, tôm (những thức ăn có tác dụng tráng dương).
Hai quả thận (còn nguyên phần đỏ phía trên) bổ dọc, bỏ phần lõi ở giữa. Rửa sạch với nước gừng, rắc bột tỏa dương vào giữa, úp hai phần lại với nhau, cuốn dọc hành hẹ, nướng vỉ hoặc hấp chín để ăn. Khi ăn có thể thái mỏng. Chấm nước mắm gừng, tỏi...
Gà trống hầm tỏa dương: gà trống choai 1 con, tỏa dương 20g, đảng sâm 50g, hoài sơn 50g, ngũ vị tử 20g. Gà làm sạch mổ moi lấy lòng ra cho thuốc vào hầm cách thủy cho chín, chia 2 lần ăn trong ngày. Tuần 1 lần, dùng 3 tuần. Không có gà thay bằng dạ dày lợn làm sạch, nhồi thuốc để hầm. Dùng cho người tảo tiết do tâm thận hư.
Canh tỏa dương đậu đen: ăn đều mỗi chiều tối trong nhiều ngày chữa liệt dương, ngũ canh tiết tả (buồn đại tiện lỏng sáng sớm do dương hư)...
Rượu tỏa dương: tác dụng khai vị, cường tráng.
Bài 1: củ tỏa dương thái mỏng với tỷ lệ 1 tỏa dương 5 rượu (400). Ngâm 1 tháng. Rượu có màu đỏ sẫm, vị đắng chát thêm đường hoặc mật ong cho dễ uống. Công thức khác: tỏa dương 30g (thái lát), rượu trắng 500g ngâm 1 tháng là dùng được.
Bài 2: tỏa dương 10g, lộc nhung 10g (thái lát); câu kỷ 30g; ba kích 20g; ngưu tất, nhục quế 10g cho vào bình đổ 2 lít rượu ngon 400 trở lên (vì có nhung hươu). Ngâm 1 tháng thì uống được. Tác dụng: tráng dương bổ thận.
Trà tỏa dương:
Bài 1: tỏa dương 5g; đảng sâm 3g; hoài sơn 3g; phúc bồn tử 2g; hồng trà 3g. Cho vào phích nước sôi hãm 10 - 15 phút. Trị thận khí hư, tảo tiết, liệt dương, ra nhiều khí hư.
Bài 2: tỏa dương 5g, long cốt 3g, nhục thung dung 3g, tang phiêu tiêu 3g; phục linh 3g; hồng trà 3g. Hãm trong phích nước sôi 10 - 15 phút. Trị thận hư, di tinh, di niệu, liệt dương, khí hư ra nhiều.
Chữa dương hư, táo bón ở người già: Ôn dương nhuận tràng.
Bài 1: tỏa dương 15g, vừng đen 12g, vừng vàng 12g, chỉ xác 10g, ngưu tất 10g. Sắc lấy nước uống lúc đói. Ngày 1 lần.
Bài 2: tỏa dương 500g, nhục thung dung 500g. Sắc 2 nước dồn lại cô tiếp rồi cho 250g mật ong quấy đều để nguội cất vào lọ dùng dần vào trước bữa cơm, uống với nước sôi mỗi lần 2 - 3 thìa to (thìa canh).
BS. Phó Thuần Hương
