Dân mạng đang đua nhau “giễu nhại” về Hiệp hội Nhà vệ sinh Việt Nam vừa thành lập hôm 8/11. Lại còn đùa sẽ ra tờ báo “Toilet newspaper” nữa!
Té ra tôi và nhiều người đã lầm. Một vị giáo sư Toán quen thân từ Paris (Pháp) gửi về cái “còm” cùng tấm ảnh.
“Ảnh này thì có thật nhé, tôi thấy trong một quán cà-phê ở Paris. Còn đây là thông tin về Ngày Nhà vệ sinh Thế giới (World Toilet Day), trong đó LHQ cho biết có hơn 4,5 tỉ người không có được nhà vệ sinh an toàn, sạch sẽ (con số của năm 2001), tới năm 2013, khi LHQ chính thức kêu gọi các quốc gia quan tâm tới vấn đề y tế quan trọng này, và quyết định lấy ngày 19/11 là Ngày Nhà vệ sinh Thế giới, thì con số đó có được cải thiện đôi chút nhưng vấn đề vẫn rất nghiêm trọng (liên quan tới nhiều bệnh dịch nguy hiểm như dịch tả, tiêu chảy v.v.)”. Tấm ảnh gửi kèm là một dạng poster tuyên truyền cho Ngày Toilet thế giới. Với những dòng chữ “Hãy nói chuyện nhà vệ sinh”. “Bạn quả là may mắn! Cứ ba người trên thế giới thì có một không có nhà vệ sinh”... Đến đây, mới thấy lâu nay mình thật đúng là vô tâm.
Thực ra, với người Việt những năm gần đây nhức nhối hơn cả là nhà vệ sinh trong trường học. Thống kê của Bộ Giáo dục, trong số hơn 188 ngàn nhà vệ sinh trường học cả nước hiện nay, thì chỉ có hơn một nửa là sử dụng bình thường. Còn lại đều tạm bợ, sử dụng nhờ, mất vệ sinh đến mức “ở trong đó quá 10 giây là ngất”. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, và mới đây tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 3/2018, cả Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chỉ đạo gắt gao việc rà soát lại vấn đề vệ sinh trường học. Chưa kể đến hệ thống nhà vệ sinh bệnh viện, nhà ga, bến xe,… đa phần cũng đang là nỗi “ác mộng” với người dân và du khách.
Người Việt cũng không khác Trung Quốc, khi tại đất nước đông dân nhất thế giới này có tới 1/4 hộ dân không có khu vệ sinh sạch trong nhà, và chỉ 60% hộ nông thôn có toilet xử lý được chất thải. Toilet công cộng “5 sao” còn phải lắp máy nhận diện gương mặt vào hộp đựng giấy vệ sinh đề phòng nạn trộm… giấy! Nên không phải ngẫu nhiên Tổng Bí thư của Trung Quốc cũng đang kêu gọi một cuộc “cách mạng nhà vệ sinh”.
Nhưng ít ai ngờ cha đẻ của Microsoft lại là người mở đầu cuộc “cách mạng toilet” từ hơn chục năm trước. Tại Hội chợ triển lãm tái phát minh nhà vệ sinh diễn ra ở Bắc Kinh mới đây, tỷ phú Mỹ Bill Gates đã cho ra mắt các loại bồn cầu không cần nước và lọc nước tiểu thành nước rửa tay. Sản phẩm mà Quỹ từ thiện của ông bỏ ra tới 7 năm trời nghiên cứu, với số tiền đầu tư hơn 200 triệu đô la. Cuộc “cách mạng toilet” này được Bill Gates ví với cách mạng máy tính giữa thập niên 1970 của Microsoft mà ông sáng lập. Và đánh giá đây là “tiến bộ quan trọng nhất của vấn đề vệ sinh và môi trường trong 200 năm qua”. Điều có thể cứu sống hơn 500 ngàn người và tiết kiệm cho thế giới tới hơn 233 tỷ đô la việc chi cho y tế và giảm năng suất lao động.
Tân Chủ tịch đầu tiên của Hiệp hội Nhà vệ sinh Việt Nam vừa say sưa giãi bày với báo chí về cuộc “cách mạng nhà vệ sinh” tại Việt Nam mà ông từ lâu theo đuổi và bị nhiều người cho là “khùng dở”.
Tôi lại nhớ dòng chữ trên tấm áp phích mà người bạn vừa gửi về từ Pháp. “Được có nhà vệ sinh là một quyền. Chúng ta hãy hành động để quyền đó được tôn trọng!”.
