Vị vua nói lắp
Tôi có người bạn làm kế toán trưởng tại một cơ quan nhà nước. Chị rất giỏi với những con số và xử lý chứng từ nhưng khi đối diện với tình huống phải đối đáp chị ấp úng khổ sở. Nhiều lần tranh cãi với chồng hoặc với đồng nghiệp chị bật khóc vì không nói được câu nào ra hồn. Mọi người chê sau lưng chị là ăn dở nói nhỡ, chậm mồm, ù ù cạc cạc, chị ức lắm nhưng đành nhận hết.
Khi gặp tôi, do bình tĩnh chị nói trôi chảy những suy nghĩ thấu tình đạt lý. Tôi động viên “Chị không phải người kẹt ngôn ngữ đâu. Chỉ cần giữ thăng bằng tâm lý”. Cùng thời điểm xảy ra Lễ trao giải Oscar 2011, bộ phim “The King's Speech” (Diễn văn của nhà vua) Bộ phim giành tượng vàng cho Phim xuất sắc nhất và Vai nam chính. Tôi giục chị xem phim.
Bộ phim kể về vua George VI của Anh, người mắc tật nói lắp từ nhỏ. Tới lúc kết hôn, George VI, lúc này vẫn còn là hoàng tử Albert, công tước York, đã hết hi vọng chữa khỏi tật khó diễn đạt. Vợ ngài, Elizabeth thuyết phục chồng gặp Lionel Logue, bác sĩ trị liệu người Australia, hiện đang sống tại London.
Nhân vật vị vua nói lắp trong phim “Diễn văn của nhà vua”.
Vào tháng 9 năm 1939, để chuẩn bị đọc lời tuyên chiến với Đức, Albert lúc này đã trở thành vua triệu tập Logue tới điện Buckingham. Trong suốt bài phát biểu của mình, với sự trợ giúp của vị bác sĩ, George VI đã nói rất rõ ràng, rành mạch. Thậm chí, đến phần cuối, nhà vua gần như không cần sự trợ giúp của Logue nữa. Kết thúc bài nói, nhà vua cùng gia đình bước ra ban công cung điện, nhận được sự ngợi khen nhiệt tình của dân chúng.
Bộ phim không chỉ là câu chuyện hay về nhân vật lịch sử mà còn là một chứng minh khoa học sống động về tầm quan trọng của điều trị tâm lý cho người mắc tật nói lắp, khó khăn diễn đạt.
Tự ti kẹt khả năng diễn đạt
Chị bạn tôi xem đi xem lại bộ phim và thổ lộ “Cả vị vua và bác sĩ đều vĩ đại như nhau. Tiếc rằng nước mình chưa có bác sĩ giỏi như vậy”. Từ ngày đó chị đọc tư liệu qua mạng, tự đưa ra một số cách khắc phục cho mình. Cần nói chuyện nghiêm túc với chồng hay với sếp và đồng nghiệp chị viết trước ra giấy. Chị học thuộc và đứng trước gương tập nói. Chị thú nhận với tôi rằng, trước đó chị có nhiều mặc cảm như nhà nghèo, mồ côi mẹ ở với bố không quan tâm lắm, học hành dở dang, lấy chồng rồi mới có bằng đại học tại chức. Đứng trước những người lợi khẩu, nhiều bằng cấp chị hay bị lo lắng, luống cuống. Sau một thời gian tập luyện, chị cảm thấy tự tin hơn, đối đáp cũng nhanh hơn. Chị còn nói: “Mình đã bớt sợ mọi người rồi”.
Ở ta tại trường học ngoài đường phố thậm chí trong gia đình, những đứa trẻ nói lắp, nói chậm thường bị trêu chọc, bị bắt nạt, dìm hàng. Cha mẹ nghĩ lớn lên tự khắc nó khỏi, cô giáo nóng tính còn quát thêm nếu thấy trò ấp úng lâu trước khi trả lời. Tật nói khó ở lại vĩnh viễn với người đó cho đến hết đời.
Ở tây, trường nào cũng có bác sĩ tâm lý miễn phí hỗ trợ cho học sinh mắc chứng nói lắp, nói khó và những triệu chứng khác như tăng động, trầm cảm.
Lời khuyên dành cho người kẹt khả năng diễn đạt
Thừa nhận sự lo lắng của bạn
Nên nhìn nhận tật nói khó như một khuyết tật khiến bạn thiệt thòi. Người khó nói lúc cuống hay bị hụt hơi vì thế các bài tập yoga liên quan đến thở sâu rất hữu hiệu. Ngồi thiền nhắm mắt và nghĩ đến những từ bạn muốn nói và nói ra trong hơi thở đều.
Lập dàn ý
Luôn gạch đầu dòng những ý chính mà bạn muốn nói. Thời gian đầu nên bám theo dàn ý. Không nên mạo hiểm nói một câu ngẫu hứng ngoài dự định. Bạn trật khỏi đường ray, người đối thoại sẽ chớp lấy cơ hội và tấn công. Lúc đó bạn mất kiểm soát và ngôn từ mắc kẹt không thể trôi ra.
Chọn chủ đề tủ
Nội dung câu chuyện nên xoay quanh vấn đề mà bạn thạo. Có nhiều thông tin bạn sẽ tự tin khi đưa ra. Nếu cần bảo vệ quan điểm bạn cũng có nhiều chi tiết chứng minh hơn so với vấn đề xa lạ.
Không kéo dài
Người vụng nói dễ bị cuốn vào câu chuyện vòng vo, không thể kết thúc. Người đối thoại cảm thấy sốt ruột cắt ngang phũ phàng và bạn sẽ bị tổn thương. Đừng cho họ cơ hội đó. Thu ngắn câu chuyện lại. Không nên tham làm cài đặt nhiều chi tiết vào một chủ đề.
Bắt đầu bằng ngôi “tôi”
Do mặc cảm người vụng nói thường mượn lời người khác như “cô A nói thế này”, “cậu B nhận xét thế nọ”.Có người vợ trách chồng thông qua lời của con trẻ : “Con gái bảo bố dạo này hay về trễ’; “Trai út thắc mắc tại sao cuối tuần bố cứ biến mất khỏi nhà”. Chồng hư không thấy sợ bằng khi vợ nói trực tiếp “Em thấy bất an khi anh cứ biến mất vào cuối tuần”.Bạn nên bắt đầu câu nói bằng ngôi “tôi”. Người đối thoại cảm nhận được uy của bạn họ sẽ chùn chân lấn át.
Nói rõ thông điệp
Không nên vòng vo né tránh hoặc nói mát xa gần. Bạn cần có thông điệp rõ ràng càng sớm càng tốt. Ví dụ: “Cậu nợ mình khoản tiền nọ, khoảng bảo giờ cậu có trả mình đấy?”.
Sử dụng ngôn ngữ cơ thể
Ánh mắt, nghiêng đầu, cử động bàn tay là những đạo cụ hỗ trợ nhiều cho thông điệp ngôn ngữ. Có những bài tập cho sắc thái mặt vì vậy đừng bỏ phí.
Người khó nói lúc cuống hay bị hụt hơi vì thế các bài tập yoga liên quan đến thở sâu rất hữu hiệu.
