 |
Các quốc gia đã hợp tác thông qua chương trình của Liên hợp quốc nhằm chấm dứt đại dịch AIDS vào năm 2030.(Ảnh:Kateryna Kon/Thư viện ảnh khoa học qua Getty Images) |
Các mục tiêu khác đến năm 2025 nhằm đảm bảo 95% người có nguy cơ nhiễm HIV được tiếp cận với dịch vụ dự phòng và PrEP được cung cấp cho ít nhất 10 triệu người có nguy cơ.
Cho đến nay, chúng ta vẫn chưa đạt được mục tiêu: Theo báo cáo mới nhất của UNAIDS, vào năm 2022, chỉ có 76% trong tổng số 39 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới sử dụng ART và 71% đã bị ức chế virus.
Vậy chúng ta có thể làm gì để đạt được 95% trên diện rộng?
Bất chấp những trở ngại, một số quốc gia đang trên đường đạt được các mục tiêu của UNAIDS. Botswana, Eswatini, Rwanda, Cộng hòa Thống nhất Tanzania và Zimbabwe đã đạt được mục tiêu 95-95-95 đặt ra cho năm 2025 và thêm 16 quốc gia nữa sắp đạt được các cột mốc này.
Mỹ đang tụt lại phía sau. Vào năm 2021, 75% số người được chẩn đoán trong nước Mỹ đã nhận được "một số dịch vụ chăm sóc HIV" và 66% đã bị ức chế virus. Nam giới quan hệ tình dục đồng giới chiếm tỷ lệ nhiễm mới cao nhất ở Mỹ, trong đó người da đen, gốc Tây Ban Nha và người Latinh chủ yếu bị ảnh hưởng.
Đông Âu và Trung Á cũng tụt lại phía sau rất xa, với chỉ 51% số người nhiễm HIV được điều trị ARV và chưa đến một nửa bị ức chế virus.
Mục tiêu sau năm 2030
Bằng cách sử dụng các công cụ một cách hiệu quả, chúng ta có thể bắt đầu đẩy số ca nhiễm HIV mới xuống mức 0 một cách có ý nghĩa. Vào thời điểm đó, HIV sẽ trở thành một căn bệnh mãn tính có thể kiểm soát được ở người cao tuổi.
Hiện tại, khoảng 1/4 số người nhiễm HIV trên toàn thế giới và khoảng một nửa số người trưởng thành nhiễm HIV ở Tây, Trung Âu và Bắc Mỹ đều ít nhất 50 tuổi. Sharma, người có nghiên cứu tập trung vào nhóm dân số già nhiễm HIV, cho biết: “Họ đang già đi với HIV; họ không chết vì HIV hay AIDS”.
Tuy nhiên, bất chấp những tiến bộ đáng kinh ngạc, HIV (virus gây suy giảm miễn dịch ở người) vẫn là mối đe dọa sức khỏe cộng đồng toàn cầu, với 1,3 triệu ca nhiễm mới và khoảng một nửa số ca tử vong chỉ riêng trong năm 2022.
Trong khi số ca nhiễm HIV mới đã giảm đều đặn kể từ đỉnh điểm vào năm 1995, do người bệnh sống lâu hơn với căn bệnh này, thì số người nhiễm HIV lại chỉ tăng lên. Những người nhiễm HIV phải dùng thuốc liên tục để ngăn chặn virus lây truyền trở lại hoặc tiến triển thành AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải).
Kết quả là, các ca nhiễm mới thực sự có thể bùng phát trở lại nhanh chóng nếu thế giới không tăng đáng kể số người được điều trị, xét nghiệm và bảo vệ thường xuyên khỏi các ca nhiễm HIV mới.
Các quốc gia trên thế giới đã ký kết tham gia một chương trình đầy tham vọng của Liên hợp quốc với mục tiêu “giảm tỷ lệ nhiễm HIV mới và tử vong liên quan đến AIDS xuống dưới tỷ lệ sinh sản 1. Điều này có nghĩa là mỗi người nhiễm HIV sẽ lây nhiễm cho ít hơn một người nữa trong đời.
Nếu chương trình thành công, sẽ có 200.000 ca nhiễm HIV mới và 130.000 ca tử vong liên quan đến AIDS trên toàn thế giới vào năm 2030 - ít hơn 90% so với năm 2010. Trong khi việc tiêu diệt virus cần có vắc xin và thuốc chữa, cuối cùng chúng ta có thể đẩy lùi số ca nhiễm HIV và tử vong.
Vào năm 2030, các mô hình dự đoán rằng nếu các dịch vụ điều trị và phòng ngừa không đến được với nhiều người hơn theo thời gian thì số người nhiễm HIV sẽ tăng lên 41,5 triệu người.
Để ngăn chặn điều này, UNAIDS đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng là mở rộng phạm vi HIV toàn cầu. Họ dự đoán, đạt được các mục tiêu này sẽ ngăn ngừa được 28 triệu ca nhiễm HIV mới và ít nhất 21 triệu ca tử vong liên quan đến AIDS trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến năm 2030.
Một mục tiêu chính, mục tiêu "95-95-95", được đặt ra cho năm 2025. Đạt được mục tiêu này có nghĩa là 95% người nhiễm HIV biết được tình trạng của họ, 95% những người được chẩn đoán dùng thuốc điều trị HIV và 95% những người được điều trị là "ức chế virus", nghĩa là thuốc giúp chúng không lây nhiễm qua quan hệ tình dục.
Các mục tiêu khác đến năm 2025 nhằm đảm bảo 95% người có nguy cơ nhiễm HIV được tiếp cận với dịch vụ dự phòng và PrEP được cung cấp cho ít nhất 10 triệu người có nguy cơ.
Cho đến nay, vẫn chưa đạt được mục tiêu vì theo báo cáo mới nhất của UNAIDS, vào năm 2022, chỉ có 76% trong tổng số 39 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới sử dụng ART và 71% đã bị ức chế virus.
Vậy chúng ta có thể làm gì để đạt được 95% trên diện rộng?
Bất chấp những trở ngại, một số quốc gia đang trên đường đạt được các mục tiêu của UNAIDS. Botswana, Eswatini, Rwanda, Cộng hòa Thống nhất Tanzania và Zimbabwe đã đạt được mục tiêu 95-95-95 đặt ra cho năm 2025 và thêm 16 quốc gia nữa sắp đạt được các cột mốc này.
Mỹ đang tụt lại phía sau. Vào năm 2021, 75% số người được chẩn đoán trong nước Mỹ đã nhận được "một số dịch vụ chăm sóc HIV" và 66% đã bị ức chế virus. Nam giới quan hệ tình dục đồng giới chiếm tỷ lệ nhiễm mới cao nhất ở Mỹ, trong đó người da đen, gốc Tây Ban Nha và người Latinh chủ yếu bị ảnh hưởng.
Đông Âu và Trung Á cũng tụt lại phía sau rất xa, với chỉ 51% số người nhiễm HIV được điều trị ARV và chưa đến một nửa bị ức chế virus.
Chúng ta gặp nhiều trở ngại trên con đường chấm dứt đại dịch AIDS, nhưng chúng ta có tất cả các công cụ để đạt được điều đó. Bằng cách sử dụng những công cụ một cách hiệu quả, chúng ta có thể bắt đầu đẩy số ca nhiễm HIV mới xuống mức 0 một cách có ý nghĩa.
Vào thời điểm đó, HIV sẽ trở thành một căn bệnh mãn tính có thể kiểm soát được ở người cao tuổi.
