Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi. Ảnh Như Ý
Sáng 22/10, tại phiên thảo luận tình hình kinh tế - xã hội, công tác điều hành thị trường xăng dầu được đại biểu Quốc hội quan tâm. Theo đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Hà Nội), do thiếu hụt nguồn cung xăng dầu, dẫn đến đóng cửa nhiều cửa hàng, đặc biệt ở TP.HCM thời gian vừa qua. Theo ông Thịnh, đây cũng là vấn đề ảnh hưởng đến người có thu nhập thấp.
Trong khi đó, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi lo ngại nếu giá xăng bùng lên một lần nữa thì sẽ rất khó khăn. Theo ông Mãi, việc xăng dầu khan hiếm dẫn đến mất an ninh năng lượng, mất an ninh lương thực. Chủ tịch UBND TP.HCM đề nghị cần phải đánh giá đồng bộ và kịp thời giải quyết vấn đề này.
Liên quan đến vấn đề xăng dầu, theo Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, “cả thế giới điêu đứng trong vấn đề năng lượng”, đáng lưu ý dù “giá cao nhưng cũng không có hàng để mua”.
Vừa qua, ông Diên được cử sang Nga dự diễn đàn năng lượng với các đối tác Nga. Nga dù sở hữu khối lượng dầu mỏ lớn, chiếm 30- 35% dầu lửa thế giới, nhưng cũng khó khăn trong việc bán sản phẩm dầu lửa và khí đốt. Giá bán lẻ của Nga là 58-60 Rup/lít, tương đương trên 30 nghìn đồng/lít.
Trong khi đó, Việt Nam duy trì giá xăng ở ngưỡng từ 21 - 25 nghìn và thời điểm này là 23 nghìn/lít.
“Giá xăng dầu của chúng ta thấp nhất trong khu vực và có thể nói thấp nhất trên thế giới. Trừ Malaysia trợ cấp trong nước thì không nói, còn người nước ngoài sống ở Malaysia vẫn phải mua mức giá của khu vực, cao hơn bình quân giá của chúng ta”, ông Diên nói.
Tư lệnh ngành Công Thương cho biết, do ảnh hưởng của tình hình thế giới, cho nên biên độ dao động của giá xăng dầu rất cao. Ở Việt Nam trong 10 kỳ điều hành liên tiếp liên tục giảm, nhưng đến thời điểm này bắt đầu lên. Như vậy, những doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nhập với giá cao ở kỳ trước nhưng bán giá thấp đương nhiên bị thua lỗ, khủng hoảng, chưa kể nguồn cung thế giới thiếu hụt.
Tại sao có chuyện cung ứng xăng dầu đứt gãy, nhiều cửa hàng đóng cửa? Bộ trưởng Bộ Công Thương lý giải: Về nguồn cung, Việt Nam chưa bao giờ thiếu. “Cho đến thời điểm này, dư luận cho rằng thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác. Chúng tôi có những cơ sở, số liệu, kiểm tra, đánh giá một cách rất chi tiết. Hằng ngày, chúng tôi có lực lượng quản lý thị trường, Vụ Thị trường trong nước, kết hợp với Sở Công Thương kiểm soát từng địa bàn, nắm lượng hàng”, ông Diên cho hay.
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, có khoảng 3 triệu m3 xăng dầu trong thời điểm cuối tháng 9, giữa tháng 10. Với lượng dự trữ này, ông Diên khẳng định, hoàn toàn đáp ứng nguồn cung trong nước tới gần hết tháng 11. Sang tháng 11, các doanh nghiệp tiếp tục sản xuất, nhập khẩu.
“Nguồn cung không thiếu, nhưng bán ra thị trường có khó khăn. Khó khăn này là trên cả nước. Doanh nghiệp phải mua giá cao, nhập giá cao kỳ trước, bán trong kỳ với giá thấp thì lỗ, mà đã lỗ thì ai dám làm”, Bộ trưởng cho hay.
Tại sao không xảy ra việc đóng cửa cửa hàng xăng dầu trên phạm vi cả nước, mà chỉ tập trung ở TP.HCM, khu vực miền Tây? “Dư luận đặt vấn đề trách nhiệm thuộc ngành Công Thương. Đúng là chúng tôi được giao quản lý mặt hàng này. Nhưng xin thưa là quản lý xăng dầu gồm 7 bộ, ngành và địa phương cùng chịu trách nhiệm quản lý và bảo đảm nguồn cung xăng dầu”, ông Diên khẳng định.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên
"Anh đi thì người khác sẽ đến"
Theo Bộ trưởng Diên, Bộ Công Thương chỉ được giao làm sao đảm bảo nguồn cung xăng dầu ra thị trường, quản lý hệ thống phân phối từ doanh nghiệp đầu mối cho tới thương nhân phân phối. Trong hệ thống kinh doanh xăng dầu hiện có 4 tầng nấc: Doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, đại lý/tổng đại lý và cửa hàng bán lẻ.
Trong đó, tổng đại lý/đại lý và cửa hàng bán lẻ có khoảng 17.000 cửa hàng, đây là hệ thống do chính quyền các tỉnh, thành phố cấp, quản lý trực tiếp.
“Trong phân phối, chúng tôi có nguồn, nhưng để phân phối được ngoài kiểm soát, điều phối doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối, thì cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương quản lý, kiểm soát và xử lý hệ thống đại lý/tổng đại lý. Có như vậy mới đồng bộ”, ông Diên khẳng định.
Lý giải hiện tượng xăng dầu thiếu hụt ở phía Nam, theo ông Diên, khu vực này có lượng đáng kể xăng dầu trôi nổi, kể cả xăng dầu lậu, giả. Tháng 8 vừa qua cơ quan chức năng bắt được vụ sản xuất, buôn xăng dầu lậu hàng trăm triệu lít. Có lượng xăng trôi nổi như vậy, người kinh doanh không quan tâm tới chi phí định mức, chiết khấu cũng như không quan tâm chuyện mua của ai một cách ổn định.
Giờ siết chặt xăng dầu lậu, chỉ còn xăng dầu chính thống. Mà xăng dầu chính thống, như vừa phân tích, nguồn cung thế giới thiếu, giá biến động nên khó khăn, chiết khấu thấp. "Đang kiếm được nhiều tiền, giờ ít hơn, thậm chí lỗ, thì không ai làm”, Bộ trưởng lý giải.
Ngoài ra, theo Bộ trưởng, vừa qua cơn lốc chứng khoán, bất động sản cũng có tác động nhất định. “Thông thường những doanh nghiệp làm xăng dầu đều tham gia ít nhiều bất động sản, chứng khoán, nên nguồn tiền bị vơi đi. Đến kỳ nhập hàng, bối cảnh nhập cao, bán thấp thì họ không có nguồn tiền nhập”, ông Diên cho hay.
Về nguyên tắc xử lý, Bộ trưởng Bộ Công thương khẳng định, doanh nghiệp nào sai thì kiên quyết xử lý theo luật. Bên cạnh đó, nghị định về kinh doanh xăng dầu cũng đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết, sẽ nghiên cứu sửa đổi.
Theo ông Diên, nếu rút giấy phép thương nhân phân phối, đồng nghĩa chặt đứt nguồn cung cửa hàng bán lẻ, đại lý. “Không thể có chuyện quýt làm cam chịu. Sau này chúng tôi sẽ làm theo hướng, anh vi phạm thì lần 1 phạt tiền; lần 2 phạt tiền cao hơn và lần 3 thu hồi giấy phép. Anh đi thì người khác sẽ đến, trăm người bán, vạn người mua”, Bộ trưởng khẳng định.