Báo cáo là kết quả nghiên cứu nghiêm túc, công phu, khoa học, có chiều sâu của Nhóm nghiên cứu gồm các chuyên gia ADB và BIDV. Báo cáo được xuất bản bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh để phục vụ tốt nhất nhu cầu tham khảo của các tổ chức, cá nhân và nhà đầu tư trong và ngoài nước mong muốn tìm hiểu đầy đủ và toàn cảnh về hệ thống tài chính Việt Nam.
Báo cáo và Hội thảo tập trung vào 3 nội dung chính.
Một là, đánh giá khái quát về tình hình kinh tế và thị trường tài chính thế giới và Việt Nam trong năm 2021. Báo cáo nhận định kinh tế thế giới phục hồi nhanh trong năm 2021 (tăng 6,1%) sau khi suy giảm mạnh năm 2020 (-3,1%); tuy nhiên, dịch bệnh còn phức tạp khiến hiện tượng đứt gãy chuỗi cung ứng tiếp tục diễn ra; giá cả hàng hóa và dịch vụ, lạm phát toàn cầu tăng cao (từ mức 2% năm 2020 lên 3,8% năm 2021); buộc các nước tính đến thu hẹp chính sách tài khóa, tiền tệ, tăng lãi suất, khiến đà phục hồi chậm lại và rủi ro tài chính – tiền tệ gia tăng, nhưng về cơ bản vẫn trong tầm kiểm soát.
 |
Hội thảo do BIDV và ADB tổ chức công bố nhiều thông tin mới và quan trọng về thị trường ngân hàng, chứng khoán |
Trong bối cảnh đó, thị trường tài chính toàn cầu về cơ bản vẫn hoạt động an toàn, phục hồi và tăng trưởng tích cực, chỉ số chứng khoán (MSCI) toàn cầu tăng 18,5% năm 2021 (một phần là nhờ năng lực tài chính, khả năng chống chịu của các doanh nghiệp, định chế tài chính trước các cú sốc đã vững hơn nhiều so với giai đoạn khủng hoảng tài chính 2008-2009). Bước sang năm 2022, với bối cảnh vĩ mô và địa chính trị phức tạp hơn, TTCK toàn cầu biến động mạnh, trở lại đà giảm điểm trong khi khu vực ngân hàng và bảo hiểm toàn cầu tiếp tục phục hồi, dù chậm hơn.
Với Việt Nam, trong bối cảnh quốc tế như trên và dịch bệnh phức tạp, kinh tế năm 2020-2021 khó khăn, tăng trưởng thấp. Tuy nhiên, nền kinh tế đang phục hồi khá nhanh nhờ thay đổi chiến lược phòng chống dịch phù hợp, mở cửa trở lại từ đầu quý 4/2021, tăng trưởng quý 4/2021 đạt 5,22% (từ mức -6,02% quý 3/2021), giúp tăng trưởng cả năm đạt 2,58%, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp 1,84%.
Trong bối cảnh đó và phù hợp xu hướng tăng chung của thị trường tài chính toàn cầu, thị trường tài chính Việt Nam duy trì đà tăng trưởng tích cực nhờ kinh tế vĩ mô ổn định, một số chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ người dân, doanh nghiệp được triển khai (khoảng 4% GDP trong hai năm 2022-2023), một số lĩnh vực, ngành nghề vẫn phát triển tốt; năng lực tài chính của các định chế tài chính được tăng cường trong những năm qua, khả năng thích ứng, đa dạng hóa hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số và tiết giảm chi phí, gia cố phòng chống rủi ro…v.v. Năm 2021, lợi nhuận ròng của các doanh nghiệp niêm yết trên cả 3 sàn (HOSE, HNX, UPCOM) tăng 49,5%; lợi nhuận trước thuế của 29 ngân hàng thương mại (NHTM), chiếm đến 80% thị phần, tăng gần 32%, chi phí hoạt động giảm 15%, ngân hàng số tăng nhanh với dịch vụ mobile banking tăng 75% về lượng giao dịch, tăng 87% về giá trị giao dịch, tỷ lệ bao phủ nợ xấu tăng lên mức 152% (từ mức 105% năm 2020) trong khi ngành ngân hàng tiếp tục các chương trình cơ cấu lại nợ và hỗ trợ khách hàng chịu tác động bởi dịch Covid-19 (khoảng 52 nghìn tỷ đồng năm 2021 và 20-25 nghìn tỷ đồng năm 2022).
 |
Chuyên gia nước ngoài phát biểu tại hội thảo |
Với thị trường chứng khoán (TTCK), năm 2021 chỉ số chứng khoán (VNindex) tăng 35,7%, vốn hóa thị trường cổ phiếu tăng 48,4%, thanh khoản thị trường tăng 253%; huy động vốn qua TTCK đạt 757 nghìn tỷ đồng (tăng 62%), trong đó phát hành TPDN đạt 657 nghìn tỷ đồng, tăng 42% so với năm 2020; lượng nhà đầu tư mới đạt kỷ lục (1,5 triệu tài khoản), gấp gần 1,5 lần tổng số của 4 năm trước đó…v.v. Thị trường bảo hiểm duy trì đà tăng doanh thu (đạt 217 nghìn tỷ đồng năm 2021, tăng gần 19% so với mức tăng 14% năm 2020), lợi nhuận ròng của các công ty kinh doanh bảo hiểm niêm yết tăng 19%...v.v.
Tuy nhiên, thị trường ngân hàng cũng xuất hiện rủi ro như nợ xấu tiềm ẩn gia tăng, tội phạm tài chính tăng; TTCK sau giai đoạn phát triển nhanh đang có những điều chỉnh giảm điểm, xuất hiện thao túng giá, vi phạm công bố thông tin, cho vay ký quỹ tăng nhanh, nhà đầu tư dùng đòn bẩy tài chính nhiều, tâm lý đám đông dẫn dắt…v.v. Những rủi ro này đã được các cơ quan quản lý nhận diện và đang có những chính sách, giải pháp khắc phục nhằm ổn định, lành mạnh hóa thị trường. Trong lĩnh vực bảo hiểm, tỷ lệ chi trả bảo hiểm dự báo sẽ tăng lên khi kinh tế phục hồi và tiến trình chuyển đổi số của ngành bảo hiểm còn chậm.
Hai là, nhận định về triển vọng thị trường tài chính thế giới và Việt Nam trong năm 2022.
Bước sang năm 2022, kinh tế thế giới dự báo sẽ tiếp tục phục hồi nhưng sẽ chậm hơn (tăng trưởng 3,2-3,6%) do diễn biến dịch bệnh còn phức tạp, chiến sự Nga – Ukraina nổ ra cùng với các lệnh trừng phạt, tiếp tục đứt gãy chuỗi cung ứng, giá cả hàng hóa và dịch vụ, lạm phát toàn cầu tăng cao (từ mức 3,8% năm 2021 có thể lên 6% năm 2022); buộc các nước chính thức thu hẹp chính sách tài khóa, tiền tệ, tăng lãi suất, khiến đà phục hồi chậm lại và rủi ro tài chính – tiền tệ gia tăng. TTCK có điều chỉnh giảm điểm (từ đầu năm đến nay, chỉ số chứng khoán toàn cầu – MSCI ACWI giảm 13%), tiến tới ổn định hơn.
Với Việt Nam, với tiến trình mở cửa nền kinh tế, kiên định chiến lược “sống chung an toàn với Covid-19”, nhiều giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực từ chiến sự Nga – Ukraina và kiểm soát đà tăng giá cả, lạm phát, cùng với việc thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển KT-XH 2022-2023…, kinh tế Việt Nam dự báo sẽ phục hồi tốt hơn trong năm 2022, tăng trưởng có thể đạt 5,5-6% (kịch bản cơ sở) và cao hơn trong năm 2023. Tuy nhiên, lạm phát tăng khá mạnh, có thể lên mức 3,8-4,2% năm 2022 và duy trì mức 4% năm 2023.
Trong bối cảnh đó, thị trường tài chính Việt Nam năm 2022 cũng sẽ được hưởng lợi từ sự phục hồi này nhưng cũng có những bước điều chỉnh giảm điểm cùng với đà chung của chứng khoán thế giới, cùng với tác động từ những chính sách, biện pháp chấn chỉnh thị trường của Chính phủ và các cơ quan chức năng, thị trường được kỳ vọng sẽ phát triển ổn định, lành mạnh và bền vững hơn.
 |
Ông Trần Phương-Phó Tổng giám đốc BIDV phát biểu tại hội thảo |
Đối với thị trường ngân hàng, lợi nhuận toàn ngành được kỳ vọng tăng trưởng bình quân khoảng 20-25% so với năm 2021 với tăng trưởng tín dụng dự kiến đạt mức 14-15%. Vấn đề hoàn thiện thể chế (gồm cả cơ chế xử lý nợ xấu, quản lý mô hình kinh doanh mới…), phối hợp chính sách kiểm soát ổn định vĩ mô (lạm phát, tỷ giá, mặt bằng lãi suất…), tăng vốn, chuyển đổi số và thực hiện Chương trình phục hồi của hệ thống ngân hàng sẽ tiếp tục được chú trọng.
Đối với TTCK, thị trường cổ phiếu dự báo sẽ có những điều chỉnh cần thiết, đi vào ổn định hơn, lành mạnh hơn, với VNIndex có thể tăng nhẹ (+ 8% đạt 1.610 điểm, theo kịch bản tích cực) hoặc giảm nhẹ (-4% về mức 1.440 điểm, theo kịch bản tiêu cực). Khối lượng phát hành trái phiếu chính phủ (TPCP) dự kiến không đổi so với 2021 do quy mô đáo hạn TPCP thấp hơn so với các năm trước, góp phần làm giảm áp lực phát hành thêm TPCP để cơ cấu lại nợ công. Thị trường TPDN dự báo sẽ tiếp tục phát triển theo hướng minh bạch, lành mạnh hơn
Ba là, tại Hội thảo, các diễn giả, chuyên gia và đại biểu cũng đã đưa ra một số kiến nghị chính sách đối với Quốc hội, Chính phủ, NHNN và Bộ Tài chính và bản thân các ĐCTC, trong đó nhấn mạnh vào nội dung tạo điều kiện để TCTD tăng vốn; hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, chính sách liên quan đến xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa thị trường cổ phiếu, thị trường TPDN; tăng cường quản lý rủi ro hệ thống tài chính; đẩy nhanh xây dựng thể chế, hành lang pháp lý cho quản lý, phát triển kinh tế số, tài chính - ngân hàng số; khuyến khích phát triển tài chính xanh như tín dụng xanh, trái phiếu xanh…v.v.
Hội thảo có sự tham gia phản biện của TS. Vũ Nhữ Thăng - Phó Chủ tịch phụ trách Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh và PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh - Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học ngân hàng (Học viện Ngân hàng) cùng với sự tham gia thảo luận của GS.TS. Trần Thọ Đạt - Chủ tịch Hội đồng khoa học - Đại học Kinh tế quốc dân, TS. Lê Xuân Nghĩa - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh doanh, ThS. Phạm Xuân Hòe – Tổng Thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính, ThS. Trần Thăng Long - Trưởng phòng Nghiên cứu phân tích – BSC…v.v. Bên cạnh đó, Hội thảo cũng nhận được sự quan tâm và tham dự của lãnh đạo và đại diện các cơ quan quản lý, các tổ chức quốc tế (IMF, ADB, FNF…), các hiệp hội nghề nghiệp, các trường đại học và viện nghiên cứu cùng nhiều cơ quan thông tấn, báo chí, truyền hình…v.v.
ADB và BIDV đồng tổ chức Hội thảo lần này với mong muốn thể hiện tinh thần sẵn sàng hợp tác, đồng hành, tạo ra một diễn đàn khoa học nhằm trao đổi, chia sẻ nhận định về các cơ hội, thách thức, cũng như các kiến nghị giải pháp liên quan đến sự phát triển bền vững của thị trường tài chính Việt Nam.
