Từ huyền thoại sa mạc đến biểu tượng quốc gia kiêu hãnh
Tuy có nguồn gốc từ Turkmenistan - một quốc gia thuộc vùng Trung Á, nhưng Akhal-Teke lại trở thành loài ngựa huyền thoại từ thời xa xưa với tên gọi “hãn huyết bảo mã”, xuất phát từ giai thoại mỗi khi cất vó, loài ngựa này tiết ra một thứ mồ hôi có màu đỏ như màu máu phủ kín cơ thể.
“Huyền thoại sa mạc” Akhal-Teke là “kho báu” được giới quý tộc, vua chúa từ thời cổ đại khao khát có được bằng mọi giá
Trong suốt lịch sử hơn 3 thiên niên kỷ, với vóc dáng kiêu hãnh và “tấm áo khoác vàng” óng ả, tốc độ và sức chịu đựng phi thường, hãn huyết bảo mã Akhal-Teke đã khiến nhiều vua chúa thèm muốn và mong muốn có được bằng mọi giá.
Vua Ba Tư Cyrus từng đề nghị xây dựng “một vương quốc cho những con ngựa này”. Thậm chí, Hán Vũ Đế - hoàng đế thứ 7 của triều đại nhà Hán, đã phát động hai cuộc chiến với đế quốc Ba Tư ở Trung Á để giành lấy những con ngựa mà biên niên sử Trung Quốc mô tả là “Thiên mã”.
Tên gọi “hãn huyết bảo mã” xuất phát từ giai thoại mỗi khi cất vó, loài ngựa này tiết ra một thứ mồ hôi có màu đỏ như màu máu phủ kín cơ thể
Từ Hán Vũ Đế, Thành Cát Tư Hãn, các hoàng đế La Mã đến Alexander Đại đế và Peter Đại đế đều bị quyến rũ bởi giống ngựa huyền thoại này. “Đó là một trong những loài ngựa đẹp nhất, thanh lịch và kiêu hãnh nhất trên thế giới. Độ bền bỉ và khả năng chịu nhiệt của chúng không ai sánh kịp”, theo Equiworld.
Bên cạnh đó, lòng trung thành là một đặc tính nổi bật của Akhal-Teke, giống ngựa được nhiều người mô tả là “one rider for a life”, có nghĩa là suốt đời chỉ trung thành với một chủ nhân. Chúng có khả năng đáng kinh ngạc trong việc đoán trước nhu cầu và phối hợp ăn ý với chủ nhân trong các cuộc hành quân trường kỳ
Sử chép rằng chiến mã “cưng” Bucephalus của Alexander Đại Đế (Hy Lạp) cũng là giống Akhal-Teke (Thessalian). Bộ lông của Bucephalus có màu đen tuyệt đẹp, với một ngôi sao màu trắng trên trán và đôi mắt hai màu mê hoặc, trong đó một mắt màu xanh lam cực hiếm, đã góp phần tạo nên vẻ đẹp độc đáo của một trong những chú ngựa nổi tiếng nhất lịch sử văn hóa cổ điển. Các nhà sử học kể rằng chính cha của Alexander, Philip the Macedonian, là người đã mua Bucephalus với giá rất cao vào thời điểm đó. Tuy nhiên, không ai có thể thuần hóa được chú ngựa này ngoại trừ Alexander. Lý giải cho điều này, truyền thuyết kể rằng, họ sinh cùng ngày, cách nhau mười năm. Có thể nói, từ những cú tung vó trên chiến trường cho đến đường đua hiện đại ngày nay, Akhal-Teke là minh chứng cho mối liên kết không thể phá vỡ giữa con người và ngựa.
Năm 326 TCN, Alexander Đại đế lập một thành phố và đặt tên là Bucephala để tưởng nhớ chú ngựa cưng của mình.
Có lẽ cũng bởi vậy, từ xa xưa, Akhal-Teke đã được xem là niềm kiêu hãnh của người Turkmenistan. Chúng là biểu tượng quốc gia, hiện diện trong quốc huy và được tổ chức ngày lễ kỷ niệm vào tháng 4 hàng năm. Nước này thậm chí còn có kế hoạch tổ chức cuộc thi sắc đẹp hàng năm cho ngựa. Đặc biệt, cựu tổng thống Turkmenistan Gurbanguly Berdymukhammedov, một người đam mê cưỡi ngựa, đã viết một cuốn sách có tựa đề “Những chú ngựa Akhal-Teke - Niềm tự hào và vinh quang của chúng ta”.
Đến loài ngựa “siêu mẫu” quý hiếm đẹp nhất hành tinh
“Không có giống ngựa nào khác để lại ấn tượng khó quên như Akhal-Teke – cao quý, nhẹ nhàng và uyển chuyển, lấp lánh ánh vàng dưới tia nắng mặt trời, với nước kiệu uyển chuyển và nước đại dũng mãnh”,những lời được viết bởi nhà lai tạo Alexander Klimuk đã nói lên tất cả.
Được xem là “siêu mẫu” của thế giới ngựa, Akhal-Teke nổi tiếng với bộ lông có lớp lông màu ánh kim tự nhiên cực kỳ ngoạn mục nên còn được gọi là “ngựa vàng” (Golden horse). Đây cũng là điểm khác biệt lớn nhất của chúng so với phần còn lại của thế giới. Đặc biệt, khó có giống ngựa nào có thể so sánh với Akhal-Teke về sự đa dạng màu sắc, bao gồm màu hạt dẻ, trắng, xám, palomino, đen quạ và nâu sẫm.
Trong số 250 giống ngựa được biết đến ngày nay trên thế giới, ngựa Akhal-Teke coi là một trong những giống cổ xưa nhất, lâu đời hơn cả ngựa Ả Rập hay ngựa thuần chủng Anh.
Sự quý hiếm của giống ngựa huyền thoại này càng được củng cố khi một nghiên cứu mới đây của nhóm các nhà khoa học quốc tế đã cho thấy gần như tất cả những con ngựa ngày nay, dù là ngựa giống thuần chủng Anh hay ngựa Ả Rập, đều có nguồn gốc từ một vài con ngựa giống Phương Đông được đưa đến Châu Âu khoảng 700 năm trước. Đó là ngựa Turkoman, một giống ngựa hiện đã tuyệt chủng. Nhiều chuyên gia cho rằng Akhal-Teke là một biến thể của ngựa Turkoman, cùng có chân và lưng dài, vai dốc và thân hình mảnh khảnh, lực lưỡng. “Hậu duệ thuần chủng nhất của ngựa Turkoman ngày nay là ngựa Akhal-Teke”, nhà sinh học phân tử - Tiến sĩ Barbara Wallner khẳng định với Forbes.
Akhal-Teke là 1 trong 10 giống ngựa quý hiếm và đắt nhất trên thế giới hiện nay
Hiện nay, trên thế giới, chỉ có chưa đến 8.000 con ngựa Akhal-Teke được đăng ký, tập trung nhiều nhất ở Turkmenistan và Nga, nhưng đang ngày càng ít đi. Chính vẻ đẹp kiêu hãnh độc nhất, sức chiến đấu bền bỉ và sự khan hiếm số lượng đã khiến Akhal-Teke trở thành 1 trong 10 giống ngựa đắt nhất trên thế giới đương thời.
Giống ngựa quý hiếm bậc nhất này đang dần được hồi sinh với nhiều nỗ lực. Tỷ phú người Trung Quốc Chen Zhifeng đã chi hơn 312 triệu USD kể từ năm 2009 để mua và nhân giống đàn ngựa Akhal-Teke hơn 300 con, nhằm “hiện thực hóa giấc mơ của Hán Vũ Đế”, theo South China Morning Post. Ông từng khoe sở hữu bộ sưu tập ngựa Akhal-Teke lớn nhất thế giới và đặt mục tiêu mở rộng đàn ngựa lên 1.000 con trong vòng 8 năm, dù vẫn chưa thu được bất kỳ lợi nhuận tài chính nào từ nỗ lực này bởi ông không có ý định bán chúng.
Theo các sử gia, Akhal-Teke chính là nguyên mẫu của ngựa Xích Thố - chiến mã huyền thoại của danh tướng Lã Bố, Quan Vân Trường trong Tam Quốc diễn nghĩa. Sự quý hiếm khiến “hãn huyết bảo mã” trở nên rất khó gặp ngoài đời thực và được coi như một biểu tượng may mắn cho những ai được chạm vào loài ngựa báu vật này một lần trong đời.