Bạo lực học đường (Phần 1): Đối diện để hiểu rõ

0:00 / 0:00
0:00
SVVN - Bạo lực học đường không phải vấn đề mới xảy ra mà là câu chuyện đã tồn tại nhiều năm trong môi trường giáo dục. Vấn nạn này tồn tại như một ngọn lửa âm ỉ để rồi khi một trong những ngọn lửa ấy bùng cháy, những cái kết thương tâm xảy ra, dư luận lại dậy sóng để tìm cách dập tắt. Cùng tham vấn ý kiến của các chuyên gia để hiểu rõ, xây dựng các giải pháp phòng vấn nạn này.
Bạo lực học đường (Phần 1): Đối diện để hiểu rõ ảnh 1

Tín hiệu cảnh báo

Năm 2022, một nữ sinh lớp 8 bị đưa vào nhà vệ sinh đánh và lột đồ quay clip (Vụ việc xảy ra vào chiều ngày 27/6 tại khu bể bơi ở Khu đô thị Lò Gạch, xã Đông Sơn, huyện Đô Lương, Nghệ An). Do mâu thuẫn cá nhân, một nữ sinh lớp 8 bị nhóm nữ sinh khác đưa vào nhà vệ sinh hành hung, dùng tay chân và dép tấn công. Vụ việc có người quay clip đưa lên mạng xã hội gây xôn xao dư luận. Những chấn thương cơ thể có thể phục hồi, những tổn thương tâm lý của nạn nhân khi vừa bị bạo lực, vừa bị quay và đăng tải lên mạng bao giờ mới hết.

Sau đó 4 tháng, một nam sinh lớp 11 đâm bạn lớp 12 tử vong khai "do chống đỡ màn đánh hội đồng". Vì mâu thuẫn cá nhân, trong quá trình chống đỡ màn đánh hội đồng của đàn anh lớp 12, nam sinh lớp 11 đã dùng dao mang sẵn đâm một nhát khiến 1 nam sinh lớp 12 tử vong. Gây án xong, đối tượng được gia đình vận động nên đã đến cơ quan Công an đầu thú. Bước đầu, xác định: Nguyễn Tiến Thuận (SN 2005) trú tại huyện Hương Sơn (Hà Tĩnh) là học sinh lớp có mâu thuẫn từ trước với Phan Quang Minh (SN 2006) - học sinh lớp 11G cùng trường với Thuận. Người đã mất nhưng còn lại đó là nỗi đau, sự ám ảnh của những người ở lại.

Mới đây, vụ việc nữ sinh ở Nghệ An nghi tự tử tại nhà riêng. Em N.T.Y.N trường Chuyên ĐH Vinh được cho là bị đánh, bị ngược đãi, cô lập và bị áp đảo tâm lý. Hiện nay chưa có kết luận cuối cùng từ các cơ quan chức năng nhưng vụ việc một lần nữa dấy lên nghi vấn về nạn bạo lực học đường – vấn nạn đáng báo động ở Việt Nam hiện nay.

Liên tiếp các vụ bạo lực tại môi trường giáo dục có tính chất nghiêm trọng xảy ra như một tín hiệu cảnh báo rằng vấn nạn bạo lực học đường cần được quan tâm, sát sao hơn nữa để những hậu quả đáng tiếc không xảy ra, tránh lửa to rồi mới dập.

Khoản 5 Điều 2 Nghị định 80/2017/NĐ-CP quy định:

Bạo lực học đường là hành vi hành hạ, ngược đãi, đánh đập; xâm hại thân thể, sức khỏe; lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm; cô lập, xua đuổi và các hành vi cố ý khác gây tổn hại về thể chất, tinh thần của người học xảy ra trong cơ sở giáo dục hoặc lớp độc lập.

Những người “đi bắt nạt” là ai?

Bạo lực học đường cần được hiểu đúng để xử lý thoả đáng, tránh đơn giản hoá các sự việc nghiêm trọng và “thổi phồng” những chuyện nhỏ. Do đó, việc hiểu rõ bản chất về mặt tâm lý của những người là nạn nhân hay những kẻ có hành vi bạo lực học đường là vô cùng quan trọng. TS. Đặng Hoàng Ngân – Chuyên gia Tâm lý học về tâm lý Phát triển trẻ em và thanh thiếu niên nhận định: “Trước hết, chúng ta cần thống nhất về cách hiểu rằng bạo lực học đường có nhiều hình thức như tấn công thể chất, tấn công tinh thần, bạo lực trực tuyến, cô lập,… Có những hành vi vượt ngoài sức chịu đựng của học sinh khác, gây hậu quả nặng nề. Có những hành vi, mặc dù không tốt, nhưng không xuất phát từ ác ý mà là do không ý thức được tổn thương của người khác. Do đó, tâm lý của những học sinh gây bạo lực theo các mức độ khác nhau là khác nhau.”

Bạo lực học đường (Phần 1): Đối diện để hiểu rõ ảnh 2

Ảnh minh họa.

“Những học sinh thực hiện hành vi bạo lực học đường thường có quyền lực trong trường, đi kèm với nhãn quan không đúng về ứng xử với người khác. Có nhiều yếu tố làm nên quyền lực của những học sinh đi bạo lực bạn khác như khỏe mạnh hơn, chơi với các học sinh lớn tuổi hơn hoặc chơi trong nhóm học sinh có sức ảnh hưởng và nhiều trường hợp có phụ huynh là người có sức ảnh hưởng hoặc học sinh ấy tin rằng phụ huynh mình luôn làm mọi điều theo ý của mình. Những học sinh này tin rằng không ai có thể ngăn cản được mọi điều mình làm. Các em ấy tin rằng nạn nhân đáng phải chịu đựng sự phân biệt đối xử hoặc hành vi bạo lực, vì những khiếm khuyết, lỗi lầm hoặc thậm chí là hoàn cảnh của nạn nhân. Những ứng xử vượt quá ranh giới đạo đức, luật lệ như vậy được gọi là “hành vi mang tính chống đối xã hội”. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu trong Tâm lý học nhận thấy những học sinh có hành vi bạo lực học đường gây hậu quả lớn là trẻ em, thanh thiếu niên bị ngược đãi, bạo hành trong gia đình; là học sinh bị cô lập, kỳ thị trên lớp.

Bạo lực học đường (Phần 1): Đối diện để hiểu rõ ảnh 3
Chuyên gia Tâm lý Đặng Hoàng Ngân chia sẻ trong một số nghiên cứu, những người “đi bắt nạt” có thể từng là nạn nhân.”

Bên cạnh đó, có những học sinh thực hiện hành vi bạo lực là do chưa ý thức được hành động của mình và nỗi tổn thương của người khác. Chẳng hạn có em dùng cách gọi tên với ý định trêu đùa, nhưng bạn mình cảm thấy bị miệt thị. Những hành động bạo lực nhưng không có chủ ý dùng quyền lực để đe dọa người khác như vậy, thường sẽ dừng lại khi người bạo lực hiểu được cảm nhận của nạn nhân. Tâm lý của những học sinh bạo lực theo hướng này thường là chưa đủ trải nghiệm để đồng cảm và chưa biết về các mẫu ứng xử thân thiện.”

Nắm bắt được tâm lý của những người hay thực hiện hành vi bạo lực học đường cũng là cách để những người trong cuộc nhanh chóng tìm ra phương án giải quyết những sự việc đang diễn ra và lâu dài hơn là hình thành những kế hoạch ngăn chặn, phòng chống.

Có chuyện “tự nhiên” trở thành nạn nhân?

Bạn N.N.T.L (20 tuổi, Hà Nội) đã từng là nạn nhân của nạn bạo lực học đường. Theo đó, L. bị 1 nhóm bạn nói xấu, xúc phạm, miệt thị về ngoại hình. Thậm chí nhóm học sinh này còn ví mặt của em với diễn viên phim khiêu dâm, sau đó ghép ảnh bêu xấu L. trong nhóm kín. Táo tợn hơn, một bạn trong nhóm học sinh này đã gọi L. bằng tên của diễn viên đó trong suốt những năm học cấp 3. Sự việc đã trở thành 1 cú sốc tâm lý đối với em khiến em thấy sợ hãi, áp lực khi đến trường trong nhiều năm liền.

Theo TS. Đặng Hoàng Ngân, nạn nhân của bạo lực học đường có thể là bất kỳ ai, vì hành vi sai trái xuất phát từ những người sử dụng bạo lực. Tuy nhiên, những học sinh có nguy cơ bị bạo lực cao hơn gồm:

Những em không được chấp nhận, quý mến tại trường học và càng thiếu vắng bạn thân hoặc nhóm bạn chơi cùng, nguy cơ bị bạo lực càng cao hơn. Việc có khiếm khuyết ngoại hình, tính cách khác biệt và không có tiếng nói, từng mắc sai lầm nào đó, có hoàn cảnh sống đặc biệt hơn các bạn,… thường là cái cớ được lấy ra để bị bạo lực. Tuy nhiên, những em có nhiều đặc điểm ưu thế cũng là đối tượng bị bạo lực. Lý do đằng sau là bị ghen ghét, đố kị, là hình mẫu so sánh khiến những học sinh đi bắt nạt cảm thấy bị đả kích cái Tôi.

Những em từng bị bắt nạt, bạo lực trước đây ở trường hoặc ngoài trường học có nguy cơ rất cao trong việc tiếp tục trở thành nạn nhân. Bởi lẽ, các em đã hình thành niềm tin rằng mình sẽ không bao giờ được buông tha và chuyện lên tiếng chỉ làm tình hình xấu đi. Hoặc tệ hơn, các em bị hình thành niềm tin sai lầm rằng, mình đáng bị chịu đựng bạo lực, vì bản thân chưa đủ tốt.

Bên cạnh đó, những em chưa tìm được cách để khẳng định bản thân, đứng lên vì chính mình, tìm sự đồng lòng của nhóm bạn, tìm sự giúp đỡ cũng có nguy cơ bị hứng chịu bạo lực.

Xử lý những người có hành vi bạo lực học đường ra sao?

Khi những vụ bạo lực học đường mang tính chất nghiêm trọng xảy ra, dư luận lại đặt ra các câu hỏi về quy định pháp luật, cách xử lý những người gây ra hậu quả ra sao khi nhiều vụ bạo lực học đường, cái chết của nạn nhân đến từ bạo lực ngôn từ chứ không hề có tác động vật lý.

Theo luật sư Dương Lê Ước An (Công ty luật hợp danh Đại An Phát): “Nếu như điều tra được những em trên 16 tuổi có hành vi miệt thị, bài trừ dẫn tới làm người khác tự tử thì sẽ bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm. Còn đối với những trường hợp dưới 16 tuổi nếu miệt thị, làm nhục người khác dẫn đến tự tử sẽ bị xử phạt hành chính tại Điều 5 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012.”. Căn cứ theo Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bởi điểm e khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) quy định về tội làm nhục người khác.

Bạo lực học đường (Phần 1): Đối diện để hiểu rõ ảnh 4
Theo luật sư Dương Lê Ước An: “Sau tất cả, sẽ không chỉ là bản án dành cho người gây ra bạo lực học đường, mà còn là sự dằn vặt lương tâm theo họ đến hết cuộc đời.”

Ngoài ra, người chưa đủ mười lăm tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bồi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.”

Bên cạnh đó, Luật sư Dương Lê Ước An cũng chỉ ra vai trò của Pháp luật Việt Nam trong việc ngăn chặn, xử lý các vụ bạo lực học đường. Theo đó, tại Điều 6 Nghị định 80/2017/ NĐ-CP đã quy định các biện pháp phòng ngừa bạo lực học đường, tiếp đó tại Điều 7 Thông tư 38/2019/TT-BLDTBXH cũng quy định những biện pháp phòng ngừa bạo lực học đường; Điều 8, Điều 9 Thông tư 38/2019/TT-BLĐTBXH quy định về việc hỗ trợ và xử lý khi có nguy cơ bạo lực học đường,…

Như vậy, dù có những quy định phạm luật về bạo lực học đường nhưng tại sao thực trạng này vẫn diễn ra và có chiều hướng ngày càng phức tạp. Có nhiều lý do như nhà trường, giáo viên chỉ tập trung vào công tác giảng dạy mà quên đi yếu tố rất quan trọng đó là môi trường giáo dục, từ đó chưa quan tâm và sát sao. Tiếp đến phải kể tới những hiểu lầm về bạo lực học đường từ cả gia đình và nhà trường. Một phần quan trọng nữa là diễn biến tâm lý của các nạn nhân khi thường chọn phương án im lặng và những người chứng kiến sợ việc trình báo sẽ biến mình trở thành nạn nhân tiếp theo.

Vậy việc tháo gỡ nút thắt cho các nạn nhân liệu có dễ dàng, những giải pháp nào để phòng, chống bạo lực học đường? Mời bạn đọc đón xem ở phần 2.

MỚI - NÓNG
Thí sinh chưa đỗ tốt nghiệp THPT 2024 sẽ có đề thi riêng
Thí sinh chưa đỗ tốt nghiệp THPT 2024 sẽ có đề thi riêng
SVVN - Bộ GD - ĐT đã có thông tin chính thức về việc tổ chức thi tốt nghiệp THPT cho thí sinh chưa đỗ kỳ thi năm 2024. Theo đó, từ năm 2025, những học sinh chưa đỗ Kỳ thi Tốt nghiệp năm 2024 và những năm trước đó sẽ được tổ chức thi tốt nghiệp đúng nội dung chương trình giáo dục phổ thông đã được học, theo tinh thần đảm bảo đầy đủ quyền lợi của học sinh.

Có thể bạn quan tâm

Nữ sinh VinUni 'ẵm' giải nhất trong cuộc thi được tổ chức tại trường Đại học Cornell danh giá

Nữ sinh VinUni 'ẵm' giải nhất trong cuộc thi được tổ chức tại trường Đại học Cornell danh giá

SVVN - Nguyễn Hoàng Bảo Ngọc (sinh năm 2004) đang là sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, chuyên ngành Tài chính, Trường Đại học VinUni. Tháng 2 vừa qua, cô đã cùng đồng đội, là 5 bạn sinh viên trường Đại học Cornell (Hoa Kỳ), giành giải nhất hạng mục Giải pháp Kinh tế Tuần hoàn, cuộc thi Digital Agricultural Hackathon 2024. 
Nữ sinh Báo chí Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn chinh phục giải Quý quân cuộc thi Mic vàng 2024

Nữ sinh Báo chí Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn chinh phục giải Quý quân cuộc thi Mic vàng 2024

SVVN - Với phần dự thi xuất sắc trong đêm chung kết, Phạm Hương Giang - cô sinh viên năm nhất ngành Báo chí đến từ Mỹ Đức, Hà Nội đã chính thức là Quý quân Mic vàng (cuộc thi Tìm kiếm Người dẫn chương trình Toàn năng) Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2024.
Nữ Đảng viên Học viện Ngoại giao là Sinh viên 5 Tốt các cấp, tiên phong trong hoạt động tình nguyện

Nữ Đảng viên Học viện Ngoại giao là Sinh viên 5 Tốt các cấp, tiên phong trong hoạt động tình nguyện

SVVN - Nguyễn Quỳnh Anh (sinh năm 2003) đến từ Thành phố Vinh, Nghệ An. Hiện cô là sinh viên năm 3, chuyên ngành Quan hệ quốc tế, Học viện Ngoại giao. Vinh dự khi trở thành Đảng viên ở tuổi 18, Quỳnh Anh luôn nỗ lực học tập, tiên phong trong các hoạt động Đoàn - Hội. Năm học vừa qua, nữ sinh đã chinh phục hàng loạt các thành tích tiêu biểu, là một trong số ít các sinh viên của trường đạt danh hiệu Sinh viên 5 Tốt các cấp.
Hành động là chìa khóa nền tảng của mọi thành công

Hành động là chìa khóa nền tảng của mọi thành công

SVVN - Cao Thị Phúc sinh năm 2002 là sinh viên năm cuối khoa Vận tải – Kinh tế, Trường Đại học Giao thông Vận tải (UTC). Phúc hiện đang đảm nhiệm các chức vụ: Ủy viên Ban Chấp hành Đoàn trường, Phó Chủ tịch Hội Sinh viên trường, Trưởng Ban Kiểm tra Hội Sinh viên trường. Với tinh thần nhiệt huyết, trách nhiệm, Phúc được biết đến là một cô gái luôn nỗ lực không ngừng, cố gắng cống hiến sức trẻ, đóng góp tích cực trong phong trào sinh viên, công tác Đoàn – Hội.
Nữ Sinh viên 5 Tốt Trường ĐH Y tế Công cộng nỗ lực không ngừng trên hành trình chinh phục ước mơ và lan tỏa yêu thương

Nữ Sinh viên 5 Tốt Trường ĐH Y tế Công cộng nỗ lực không ngừng trên hành trình chinh phục ước mơ và lan tỏa yêu thương

SVVN - Trên giảng đường Đại học Y tế Công cộng, Đặng Trà My đã trở thành "nàng thơ" truyền cảm hứng bởi vẻ đẹp rạng ngời, tâm hồn ấm áp và tinh thần nhiệt huyết. Cô gái ấy luôn nỗ lực không ngừng trên hành trình chinh phục ước mơ và lan tỏa yêu thương.
Nhóm sinh viên ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chữa trị bệnh lý cột sống cổ

Nhóm sinh viên ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chữa trị bệnh lý cột sống cổ

SVVN - Nhóm sinh viên tài năng cùng các chuyên gia trong lĩnh vực y sinh đã chế tạo ra hệ thống AxIX giúp chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến đốt sống cổ. Đây cũng là nhóm tác giả đứng sau thành công của dự án chế tạo pin từ vỏ sầu riêng lọt top 10 sáng kiến xuất sắc tại cuộc thi Sáng kiến thanh niên về chuyển đổi năng lượng, đảm bảo công tác xã hội diễn ra tại Đà Nẵng hồi cuối tháng 1/2024.
Nữ sinh VinUni có bài luận đạt giải nhất tại Hội nghị giáo dục Y học toàn quốc lần thứ VII

Nữ sinh VinUni có bài luận đạt giải nhất tại Hội nghị giáo dục Y học toàn quốc lần thứ VII

SVVN - Ngô Thị Đăng Dương hiện là sinh viên năm 2 chuyên ngành Bác sĩ Y khoa tại trường Đại học VinUni với học bổng 90%. Sở hữu những thành tích đáng nể liên quan đến chuyên ngành và hoạt động ngoại khóa, Đăng Dương là gương mặt sinh viên tiêu biểu truyền cảm hứng “nỗ lực không ngừng” đến các bạn trẻ. Mới đây nhất, cô là chủ nhân của bài luận đạt giải nhất tại Hội nghị giáo dục Y học toàn quốc lần thứ VII NĂM 2023.