TPO - Bánh thuẫn là bánh đặc sản truyền thống của tỉnh Quảng Ngãi, không thể thiếu trong các dịp Tết cổ truyền. Những ngày này, các cơ sở làm bánh thuẫn phải dậy từ mờ sớm cho đến đêm khuya để kịp đúc bánh phục vụ dịp Tết cổ truyền.
Chỉ mới bước chân vào thôn Đông Thuận (xã Bình Trung, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) mùi thơm dịu nhẹ của làng bánh trứ danh một thời quyện trong cái mưa và lạnh của những ngày giáp Tết.
Lò bánh thuẫn gia truyền hơn 100 năm tuổi của vợ chồng ông Bùi Đình Phùng và bà Võ Thị Ba (trú thôn Đông Thuận, xã Bình Trung) đỏ lửa từ sáng sớm cho đến đêm khuya để kịp đúc bánh cho các đơn hàng trong dịp Tết cổ truyền.
Vừa làm bánh ông Phùng vừa kể đến nay ông đã hơn 40 năm gắn bó với nghề. Thời gian đầu, ông làm lấy ngày công theo yêu cầu của khách hàng, sau đó ông lặn lội đi tìm mối bỏ hàng ở TP Quảng Ngãi và mở rộng quy mô sản xuất. Nghề làm bánh thuẫn có từ lâu đời, do ông bà cha mẹ truyền lại, rồi gia đình vẫn giữ nghề làm truyền thống bằng thủ công sử dụng lò củi than đốt để làm chín bánh”.
Theo ông Phùng, từ tháng 11 đến tháng 12 (âm lịch), lò bánh của ông luôn đỏ lửa từ tờ mờ sáng cho đến đêm khuya, để kịp đơn hàng trong những ngày tết. Ngày thường lò bánh của ông sản xuất từ 4.000-5.000 cái, còn những ngày tết thì tăng lên gấp đôi từ 8.000-10.000 cái. Các đầu nậu đến cơ sở lấy bánh bỏ sỉ ở các chợ, tạp hóa trên địa bàn Quảng Ngãi, Quảng Nam, Bình Định và cả nước ngoài.
Để có những cái bánh thuẫn thơm ngon, đạt chất lượng cao, đảm bảo an toàn thực phẩm, từ việc chuẩn bị nguyên liệu đến khâu trộn nguyên liệu lại với nhau cho đều rồi được đổ vào khuôn, xong đem bánh đi sấy khô… được thợ làm rất công phu.
Nguyên liệu làm bánh thuẫn cũng khá đơn giản gồm trứng gà, bột mỳ, sữa và gừng rồi đều hoặc đánh nhuyễn bằng máy xay bột và cho đường trắng vừa đủ, để bánh không quá ngọt cũng không quá khô. Nếu muốn bánh thuẩn có mùi vị độc lạ hơn có thể cho thêm gừng, mè, dừa…
Tiếp theo, bắt lò than nhỏ, đưa khuôn bánh (bằng đồng, có hình bầu dục, đường kính 25-35mm, phía trong chia thành nhiều ô) lên lò cho nóng rồi dùng dầu xoa một lớp mỏng để “chống dính”, sau đó dùng muỗng đổ hỗn hợp đã đánh vào từng khuôn rồi đậy nắp lại. Than củi được đặt trên cả nắp khuôn để bánh được nở đều.
Chỉ được đổ vừa khuôn bánh để cho các bánh đều nhau, không có cái lớn quá, nhỏ quá. Bánh được nướng trong khuôn từ 5-7 phút rồi tháo nắp vung ra, thấy bánh nở cao gấp đôi khuôn và ngả màu vàng là bánh đã chín, sau đó gắp khỏi khuôn cho vào lò sấy.
Bà Võ Thị Ba (vợ ông Phùng) cho biết, ngày xưa tết đến ở thôn này có đến hàng chục hộ làm bánh thuẫn. Tuy nhiên, bánh thuẫn truyền thống không cạnh tranh được với các loại bánh ngoại, bánh công nghiệp nên người dân nơi đây từ bỏ nghề hết, chỉ đến tết còn một vài hộ làm.
“Thời ấy dù không có máy đánh trứng bằng điện như bây giờ, người dân đến tết phải đánh trứng bằng tay, đánh cả ngày mới đủ số lượng cần làm bánh mà vẫn kiên trì với nghề. Bánh thuẩn đạt chuẩn là bánh có màu vàng ươm phía dưới, còn phía trên bánh có hình cánh hoa màu vàng nhạt và bánh phải có mùi thơm. Hoa bánh càng đều cánh thì càng đẹp và giá càng cao”, bà Ba nói.
Ngày nay, đáp ứng nhu cầu thị trường đa dạng, người làm bánh thuẫn, ngoài loại bánh cứng thì còn đúc loại bánh mềm dễ ăn. Mặc dù có nhiều loại bánh công nghiệp nhưng bánh thuẫn vẫn chiếm vị thế trong lòng người dân Quảng Ngãi. Đặc biệt, bánh thuẫn không thể thiếu trong ngày Tết, là một vật phẩm để cúng tổ tiên, làm quà tặng cho nhau khi mỗi dịp Tết đến xuân về.
