Tiến sĩ Võ Văn Chi có kinh nghiệm nhiều năm nghiên cứu về thảo dược, cho biết khoai lang có tên khoa học là Ipomoea batatas (L.) Lam. Cây thuộc họ khoai lang Convolvulacece.
Đây là loài cây thảo sống lâu năm, thân mọc bò, dài từ 2 đến 3 m. Rễ phình thành củ tròn dài, màu đỏ, trắng hay vàng. Lá có nhiều hình dạng, thường hình tim xẻ ba thùy sâu hay cạn, có cuống dài. Hoa màu tím nhạt hay trắng, mọc thành xim, có ít hoa ở đầu cành hay nách lá. Khoai lang dễ trồng, sống được ở những điều kiện khí hậu khác nhau, ưa đất pha cát và nơi có lượng mưa hàng năm khoảng 1.000 mm, không chịu được hạn trong thời gian sinh trưởng.
Đông y thường dùng ngọn dây khoai lang non và vỏ củ trắng làm thuốc. Người ta thu hái các ngọn cây có lá tía rửa sạch, dùng tươi. Vị thuốc này ngọt, mát, tác dụng bổ trung sinh tân, chỉ huyết, bài nung, nhuận tràng, bổ hư tổn, ích khí lực, mạnh tỳ thận. Dùng để trị lỵ mới phát, đại tiện táo bón, di tinh, đái đục, phòng ngừa xơ cứng động mạch, hạ huyết áp, giảm béo phì, đái tháo đường.
Ở Philippine, từ năm 1944, người ta đã tìm thấy trong ngọn của khoai lang màu đỏ một hoạt chất giống như insulin, trong khi ở các lá già thì không thấy hoạt chất này. Các thầy thuốc khuyên bệnh nhân bị bệnh đái tháo đường nên ăn thứ rau này. Năm 2003, các nhà khoa học Nhật Bản đã tìm thấy hoạt chất caiapo trong khoai lang trắng có tác dụng giúp cơ thể tái xử lý insulin rất tốt. Các nhà nghiên cứu Nhật Bản và Hàn Quốc đã chứng minh rằng ăn khoai lang trắng có kết quả tốt đối với bệnh nhân thiếu máu và tăng huyết áp.
Năm 2002, trong kỷ yếu hội thảo Hóa học các hợp chất thiên nhiên với Y học cổ truyền tại TP HCM giới thiệu bài thuốc chữa bệnh tiểu đường từ cây khoai lang như sau:
- Ăn ngọn khoai lang lá tía theo cách nào cũng được, càng nhiều càng tốt, có thể ăn thêm ít cơm. Có người đã dùng đọt non rau khoai lang tía (tím), luộc, xào, nấu canh, gần như ăn trừ cơm ròng rã trong khoảng 3 tuần. Người này đã sống khỏe suốt 40 năm, theo dõi bệnh không tái phát.
- Ăn hột đậu chiều, rau khoai lang đỏ. Uống thêm nước sắc quả chuối hột xanh 30 g uống hàng ngày.
- Dùng 50 g vỏ tươi củ khoai lang trắng nấu nước uống cả ngày.
- Củ khoai lang trắng rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô, mỗi ngày dùng 50 g hãm nước sôi uống cả ngày. Áp dụng liên tục 10 ngày.
