Việc ông chủ Nhà Trắng lựa chọn Trung Đông là điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức đã cho thấy rõ sự coi trọng của chính quyền mới ở Washington đối với khu vực này.
Thực vậy, chuyến công du của Tổng thống Donald Trump diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và các nước Arab vùng Vịnh xấu đi dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama, thậm chí Washington và nhiều đồng minh chủ chốt trong khu vực rơi vào tình trạng khủng hoảng lòng tin.
Giữa lúc vai trò của Mỹ tỏ ra mờ nhạt tại Trung Đông, thì khu vực này phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng như các cuộc khủng hoảng tại Syria và Yemen, tiến trình hòa bình bế tắc giữa Israel và Palestine, mối đe dọa từ tổ chức khủng bố “Nhà nước Hồi giáo” (IS) tự xưng. Tất cả đã ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích của Mỹ ở khu vực Trung Đông cả về an ninh, chính trị lẫn kinh tế,
Qua chuyến thăm lần này, có vẻ Tổng thống Donald Trump đã phần nào “cài đặt lại” quan hệ với các đồng minh thân cận ở Trung Đông như Saudi Arabia và Israel.
Cùng với lễ tiếp đón long trọng ở Saudi Arabia và nhiều thỏa thuận có tổng giá trị lên tới hơn 380 tỷ USD trong đó có hợp đồng bán vũ khí gần 110 tỷ USD, Tổng thống Donald Trump và Quốc vương nước chủ nhà Salman Bin Abdul Aziz đã cam kết duy trì mối quan hệ hữu nghị lâu đời, tăng cường đối tác chiến lược và đồng minh quân sự giữa Mỹ và Saudi Arabia.
Thái độ coi trọng khu vực Trung Đông, tôn trọng thế giới Hồi giáo của Tổng thống Donald Trump đã làm “hài lòng” nhiều quốc gia Arab Hồi giáo, mà kết quả là thỏa thuận giữa Mỹ với 6 nước vùng Vịnh về thiết lập trung tâm chống tài trợ khủng bố và đẩy mạnh "hợp tác thực chất" về quân sự, kinh tế và an ninh.
Hiện Mỹ đang dẫn đầu liên minh quốc tế chống IS tại Iraq và Syria. Tuy nhiên, chiến dịch quân sự của Mỹ chống IS tỏ ra không mấy hiệu quả, đang khiến vị thế của Washington giảm sút, nhất là trong bối cảnh sự hiện diện quân sự của Nga tại đây đã góp phần đáng kể ngăn chặn IS và tạo bước chuyển cho cuộc xung đột ở Syria.
Bởi vậy, thái độ quyết liệt của Tổng thống Donald Trump đối với cuộc chiến chống khủng bố, đặc biệt là IS ở Trung Đông, đang thể hiện Mỹ muốn giành lại thế chủ động tại khu vực này.
Một trong những vấn đề gai góc nhất ở Trung Đông là tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine cũng được chú ý đặc biệt khi Tổng thống Mỹ gặp cả Thủ tướng Israel lẫn Tổng thống Palestine trong chuyến thăm.
Rõ ràng, thúc đẩy nối lại các cuộc hòa đàm giữa Israel và Palestine, vốn bị đình trệ từ tháng 4/2014, vẫn là ưu tiên của Tổng thống Donald Trump khi ông hối thúc hai bên xây dựng lòng tin và kiềm chế bạo lực để có thể hướng tới một thỏa thuận hòa bình.
Có thể nói Tổng thống Mỹ đã đạt được những kết quả khá khả quan trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên tới điểm “nóng” Trung Đông.
Tuy nhiên, những toan tính chiến lược riêng của mỗi bên cùng những khác biệt không dễ vượt qua khiến sự hoài nghi vẫn len lỏi trong quan hệ giữa Mỹ và các nước khu vực.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang tìm cách định hình một chính sách đối ngoại rõ ràng hơn đối với khu vực đầy bất ổn và luôn có những diễn biến bất thường này.
Một cách tiếp cận khôn khéo, thực dụng và toàn diện có lẽ là sự lựa chọn hợp lý nếu ông Trump muốn đạt mục tiêu “Nước Mỹ trên hết”, trong khi vẫn đảm bảo được lợi ích của Washington tại Trung Đông.
