Nổi tiếng với thuyết trọng lực, Newton đã dành 30 năm cuối đời để điều hành Royal Mint (xưởng đúc tiền hoàng gia), nơi sản xuất những đồng tiền xu của Anh.
Ari Belenkiy, một nhà toán học tại Viện Công nghệ Bristish Columbia ở Vancouver (Canada), đã so sánh những cải tiến của Newton để tìm hiểu tác động của chúng trong việc ngăn chặn những kẻ giàu có lợi dụng tiền tệ để trục lợi.
Chất lượng của đồng xu do Royal Mint sản xuất được đánh giá mỗi năm tại Trial of the Pyx - một buổi lễ bắt đầu từ thế kỷ 13. Khi đúc các đồng xu, một vài đồng từ mỗi mẻ được đặt vào một hộp nhỏ (gọi là pyx) và sau đó cân để xem chúng bị lệch với chuẩn yêu cầu là bao nhiêu.
Nếu đồng xu cân nặng hơn giá trị in trên mặt nó, những kẻ đầu cơ sẽ mua chúng, nấu chảy rồi bán lại cho chính xưởng đúc để kiếm lời, một quy trình gọi là culling. “Culling là một nghề của người giàu”, Belenkiy nói.
Belenkiy đã mô hình hóa trọng lượng của các đồng xu bình thường. Sau đó ông sử dụng hồ sơ từ những lần cân thử, ghi chú của Newton và suy luận toán học để tính toán độ lệch chuẩn của một đợt phân phối, khám phá tác động của những cải tiến của Newton. Kết quả phân tích cho thấy đã giảm độ lệch chuẩn từ khoảng 85 mg xuống còn 49 mg.
Belenkiy cho rằng có lẽ Newton đã áp dụng “định luật làm lạnh” để làm chậm sự làm lạnh của đồng xu và giảm biến thể. Ông tính toán rằng cải tiến của Newton đã tiết kiệm được 41.510 bảng Anh thời đó, tương đương 3 triệu bảng ngày nay.
Bốn lãnh đạo của Royal Mint sau Newton cũng áp dụng những kỹ thuật của ông và một lần nữa tiết kiệm gấp đôi số tiền. Nghĩa là Newton đã giúp tiết kiệm cho nước Anh khoảng 10 triệu bảng với giá trị đồng tiền hiện nay.
Theo Khang Huy
Thanh Niên
